This etext is based on:
"The Seven Valleys and The Four Valleys" by Bahá'u'lláh
Translated by Marzieh Gail in consultation with Ali Quli Khan
Bahá'í Publishing Trust, Wilmette, Illinois 60091
Copyright 1945, 1952, (c) 1973, 1975, 1978 by the National Spiritual Assembly of the Bahá'ís of the United States
All Rights Reserved
Third edition reprinted 1986
ISBN 0-87743-113-2
ISBN 0-87743-114-0
Availability of this etext in no way modifies the copyright status of the above publication.
This etext is freely available through anonymous internet file-sharing.
=================================
1
In the Name of God, the Clement, the Merciful.
Praise be to God Who hath made being to come forth from nothingness; graven upon the tablet of man the secrets of preexistence; taught him from the mysteries of divine utterance that which he knew not; made him a Luminous Book unto those who believed and surrendered themselves; caused him to witness the creation of all things (Kullu Shay') in this black and ruinous age, and to speak forth from the apex of eternity with a wondrous voice in the Excellent Temple [1]: to the end that every man may testify, in himself, by himself, in the station of the Manifestation of his Lord, that verily there is no God save Him, and that every man may thereby win his way to the 2 summit of realities, until none shall contemplate anything whatsoever but that he shall see God therein.
[1 The Manifestation.]
And I praise and glorify the first sea which hath branched from the ocean of the Divine Essence, and the first morn which hath glowed from the Horizon of Oneness, and the first sun which hath risen in the Heaven of Eternity, and the first fire which was lit from the Lamp of Preexistence in the lantern of singleness: He who was Ahmad in the kingdom of the exalted ones, and Muhammad amongst the concourse of the near ones, and Mahmud [1] in the realm of the sincere ones. "...by whichsoever (name) ye will, invoke Him: He hath most excellent names" [2] in the hearts of those who know. And upon His household and companions be abundant and abiding and eternal peace!
[1 Muhammad, Ahmad and Mahmud are names and titles of the Prophet, derived from the verb "to praise," "to exalt.
[2 Qur'án 17:110.]
Further, we have harkened to what the nightingale of knowledge sang on the boughs of the tree of thy being, and learned what the dove of certitude cried on the branches of the bower of thy heart. Methinks I verily inhaled the pure fragrances of the garment of thy love, and " 3 attained thy very meeting from perusing thy letter. And since I noted thy mention of thy death in God, and thy life through Him, and thy love for the beloved of God and the Manifestations of His Names and the Dawning-Points of His Attributes -- I therefore reveal unto thee sacred and resplendent tokens from the planes of glory, to attract thee into the court of holiness and nearness and beauty, and draw thee to a station wherein thou shalt see nothing in creation save the Face of thy Beloved One, the Honored, and behold all created things only as in the day wherein none hath a mention.
Of this hath the nightingale of oneness sung in the garden of Ghawthiyyih.[1] He saith: "And there shall appear upon the tablet of thine heart a writing of the subtle mysteries of 'Fear God and God will give you knowledge'; [2] and the bird of thy soul shall recall the holy sanctuaries of preexistence and soar on the wings of longing in the heaven of 'walk the beaten paths of thy Lord', [3] and gather the fruits of communion in the gardens of 'Then feed on every kind of fruit.'" [3]
[1 Sermon by Ali.]
[2 Qur'án 2:282.]
[3 Qur'án 16:71.]
By My life, O friend, wert thou to taste of these fruits, from the green garden of these 4 blossoms which grow in the lands of knowledge, beside the orient lights of the Essence in the mirrors of names and attributes -- yearning would seize the reins of patience and reserve from out thy hand, and make thy soul to shake with the flashing light, and draw thee from the earthly homeland to the first, heavenly abode in the Center of Realities, and lift thee to a plane wherein thou wouldst soar in the air even as thou walkest upon the earth, and move over the water as thou runnest on the land. Wherefore, may it rejoice Me, and thee, and whosoever mounteth into the heaven of knowledge, and whose heart is refreshed by this, that the wind of certitude hath blown over the garden of his being, from the Sheba of the All-Merciful.
Peace be upon him who followeth the Right Path!
And further: The stages that mark the wayfarer's journey from the abode of dust to the heavenly homeland are said to be seven. Some have called these Seven Valleys, and others, Seven Cities. And they say that until the wayfarer taketh leave of self, and traverseth these stages, he shall never reach to the ocean of nearness and union, nor drink of the peerless wine. The first is 5 THE VALLEY OF SEARCH.
The steed of this Valley is patience; without patience the wayfarer on this journey will reach nowhere and attain no goal. Nor should he ever be downhearted; if he strive for a hundred thousand years and yet fail to behold the beauty of the Friend, he should not falter. For those who seek the Ka'bih [1] of "for Us" rejoice in the tidings: "In Our ways will We guide them." [2] In their search, they have stoutly girded up the loins of service, and seek at every moment to journey from the plane of heedlessness into the realm of being. No bond shall hold them back, and no counsel shall deter them.
[1 The holy Sanctuary at Mecca. Here the word means"goal."]
[2 Qur'án 29:69: "And whoso maketh efforts for Us, in Our ways will We guide them."]
It is incumbent on these servants that they cleanse the heart -- which is the wellspring of divine treasures -- from every marking, and that they turn away from imitation, which is following the traces of their forefathers and sires, and shut the door of friendliness and enmity upon all the people of the earth.
In this journey the seeker reacheth a stage wherein he seeth all created things wandering 6 distracted in search of the Friend. How many a Jacob will he see, hunting after his Joseph; he will behold many a lover, hasting to seek the Beloved, he will witness a world of desiring ones searching after the One Desired. At every moment he findeth a weighty matter, in every hour he becometh aware of a mystery; for he hath taken his heart away from both worlds, and set out for the Ka'bih [1] of the Beloved. At every step, aid from the Invisible Realm will attend him and the heat of his search will grow.
[1 The holy Sanctuary at Mecca. Here the word means"goal."]
One must judge of search by the standard of the Majnun of Love. [1] It is related that one day they came upon Majnun sifting the dust, and his tears flowing down. They said, "What doest thou?" He said, "I seek for Layli." They cried, "Alas for thee! Layli is of pure spirit, and thou seekest her in the dust!" He said, "I seek her everywhere; haply somewhere I shall find her."
[1 Literally, Majnun means "insane." This is the title of the celebrated lover of ancient Persian and Arabian lore, whose beloved was Layli, daughter of an Arabian prince. Symbolizing true human love bordering on the divine, the story has been made the theme of many a Persian romantic poem, particularly that of Nizami, written in 1188-1189 A.D.
Yea, although to the wise it be shameful to 7 seek the Lord of Lords in the dust, yet this betokeneth intense ardor in searching. "Whoso seeketh out a thing with zeal shall find it." [1]
[1 Arabian proverb.]
The true seeker hunteth naught but the object of his quest, and the lover hath no desire save union with his beloved. Nor shall the seeker reach his goal unless he sacrifice all things. That is, whatever he hath seen, and heard, and understood, all must he set at naught, that he may enter the realm of the spirit, which is the City of God. Labor is needed, if we are to seek Him; ardor is needed, if we are to drink of the honey of reunion with Him; and if we taste of this cup, we shall cast away the world.
On this journey the traveler abideth in every land and dwelleth in every region. In every face, he seeketh the beauty of the Friend; in every country he looketh for the Beloved. He joineth every company, and seeketh fellowship with every soul, that haply in some mind he may uncover the secret of the Friend, or in some face he may behold the beauty of the Loved One.
And if, by the help of God, he findeth on this journey a trace of the traceless Friend, and inhaleth the fragrance of the long-lost Joseph 8 from the heavenly messenger, [1] he shall straightway step into THE VALLEY OF LOVE and be dissolved in the fire of love. In this city the heaven of ecstasy is upraised and the world-illuming sun of yearning shineth, and the fire of love is ablaze; and when the fire of love is ablaze, it burneth to ashes the harvest of reason.
[1 Refer to the story of Joesph in the Qur'án and the Old Testament.]
Now is the traveler unaware of himself, and of aught besides himself. He seeth neither ignorance nor knowledge, neither doubt nor certitude; he knoweth not the morn of guidance from the night of error. He fleeth both from unbelief and faith, and deadly poison is a balm to him. Wherefore Attar [1] saith:
[1 Faridu'd-Din Attar (ca. 1150-1230 A.D.), the great Persian Sufi poet.]
For the infidel, error -- for the faithful, faith;
For Attar's heart, an atom of Thy pain.
The steed of this Valley is pain; and if there be no pain this journey will never end. In this station the lover hath no thought save the Beloved, and seeketh no refuge save the Friend. 9
At every moment he offereth a hundred lives in the path of the Loved One, at every step he throweth a thousand heads at the feet of the Beloved.
O My Brother! Until thou enter the Egypt of love, thou shalt never come to the Joseph of the Beauty of the Friend; and until, like Jacob, thou forsake thine outward eyes, thou shalt never open the eye of thine inward being; and until thou burn with the fire of love, thou shalt never commune with the Lover of Longing.
A lover feareth nothing and no harm can come nigh him: Thou seest him chill in the fire and dry in the sea.
A lover is he who is chill in hell fire;
A knower is he who is dry in the sea. [1]
[1 Persian mystic poem.]
Love accepteth no existence and wisheth no life: He seeth life in death, and in shame seeketh glory. To merit the madness of love, man must abound in sanity; to merit the bonds of the Friend, he must be full of spirit. Blessed the neck that is caught in His noose, happy the head that falleth on the dust in the pathway of His love. Wherefore, O friend, give up thy self that thou mayest find the Peerless One, pass by this mortal earth that thou mayest seek 10 a home in the nest of heaven. Be as naught, if thou wouldst kindle the fire of being and be fit for the pathway of love.
Love seizeth not upon a living soul,
The falcon preyeth not on a dead mouse. [1]
[1 Persian mystic poem. Cf. The Hidden Words, No. 7, Arabic.]
Love setteth a world aflame at every turn, and he wasteth every land where he carrieth his banner. Being hath no existence in his kingdom; the wise wield no command within his realm. The leviathan of love swalloweth the master of reason and destroyeth the lord of knowledge. He drinketh the seven seas, but his heart's thirst is still unquenched, and he saith, "Is there yet any more?" [1] He shunneth himself and draweth away from all on earth.
[1 Qur'án 50:29.]
Love's a stranger to earth and heaven too;
In him are lunacies seventy-and-two. [1]
[1 Jalalu'd-Din Rumi (1207-1273 A.D.); The Mathnavi. Jalalu'd-Din, called Mawlana ("our Master"), is the greatest of all Persian Sufi poets, and founder of the Mawlavi "whirling" dervish order.]
He hath bound a myriad victims in his fetters, wounded a myriad wise men with his arrow. Know that every redness in the world is from 11 his anger, and every paleness in men's cheeks is from his poison. He yieldeth no remedy but death, he walketh not save in the valley of the shadow; yet sweeter than honey is his venom on the lover's lips, and fairer his destruction in the seeker's eyes than a hundred thousand lives.
Wherefore must the veils of the satanic self be burned away at the fire of love, that the spirit may be purified and cleansed and thus may know the station of the Lord of the Worlds.
Kindle the fire of love and burn away all things,
Then set thy foot into the land of the lovers. [1]
[1 From an ode by Bahá'u'lláh.]
And if, confirmed by the Creator, the lover escapes from the claws of the eagle of love, he will enter THE VALLEY OF KNOWLEDGE and come out of doubt into certitude, and turn from the darkness of illusion to the guiding light of the fear of God. His inner eyes will open and he will privily converse with his Beloved; he will set ajar the gate of truth and piety, and shut the doors of vain imaginings. 12
He in this station is content with the decree of God, and seeth war as peace, and findeth in death the secrets of everlasting life. With inward and outward eyes he witnesseth the mysteries of resurrection in the realms of creation and the souls of men, and with a pure heart apprehendeth the divine wisdom in the endless Manifestations of God. In the ocean he findeth a drop, in a drop he beholdeth the secrets of the sea.
Split the atom's heart, and lo!
Within it thou wilt find a sun. [1]
[1 Persian mystic poem.]
The wayfarer in this Valley seeth in the fashionings of the True One nothing save clear providence, and at every moment saith: "No defect canst thou see in the creation of the God of Mercy: Repeat the gaze: Seest thou a single flaw?" [1] He beholdeth justice in injustice, and in justice, grace. In ignorance he findeth many a knowledge hidden, and in knowledge a myriad wisdoms manifest. He breaketh the cage of the body and the passions, and consorteth with the people of the immortal realm. He mounteth on the ladders of inner truth and hasteneth to the heaven of inner significance. He rideth in the ark of "we shall show them our signs in 13 the regions and in themselves," [2] and journeyeth over the sea of "until it become plain to them that (this Book) is the truth."[2] And if he meeteth with injustice he shall have patience, and if he cometh upon wrath he shall manifest love.
[1 Qur'án 67:3.]
[2 Qur'án 41:53.]
There was once a lover who had sighed for long years in separation from his beloved, and wasted in the fire of remoteness. From the rule of love, his heart was empty of patience, and his body weary of his spirit; he reckoned life without her as a mockery, and time consumed him away. How many a day he found no rest in longing for her; how many a night the pain of her kept him from sleep; his body was worn to a sigh, his heart's wound had turned him to a cry of sorrow. He had given a thousand lives for one taste of the cup of her presence, but it availed him not. The doctors knew no cure for him, and companions avoided his company; yea, physicians have no medicine for one sick of love, unless the favor of the beloved one deliver him.
At last, the tree of his longing yielded the fruit of despair, and the fire of his hope fell to ashes. Then one night he could live no more, and he went out of his house and made for the marketplace. On a sudden, a watchman followed 14 after him. He broke into a run, with the watchman following; then other watchmen came together, and barred every passage to the weary one. And the wretched one cried from his heart, and ran here and there, and moaned to himself: "Surely this watchman is Izra'il, my angel of death, following so fast upon me; or he is a tyrant of men, seeking to harm me." His feet carried him on, the one bleeding with the arrow of love, and his heart lamented. Then he came to a garden wall, and with untold pain he scaled it, for it proved very high; and forgetting his life, he threw himself down to the garden.
And there he beheld his beloved with a lamp in her hand, searching for a ring she had lost. When the heart-surrendered lover looked on his ravishing love, he drew a great breath and raised up his hands in prayer, crying: "O God! Give Thou glory to the watchman, and riches and long life. For the watchman was Gabriel, guiding this poor one; or he was Israfil, bringing life to this wretched one!"
Indeed, his words were true, for he had found many a secret justice in this seeming tyranny of the watchman, and seen how many a mercy lay hid behind the veil. Out of wrath, the guard had led him who was athirst in love's desert to the sea of his loved one, and 15 lit up the dark night of absence with the light of reunion. He had driven one who was afar, into the garden of nearness, had guided an ailing soul to the heart's physician.
Now if the lover could have looked ahead, he would have blessed the watchman at the start, and prayed on his behalf, and he would have seen that tyranny as justice; but since the end was veiled to him, he moaned and made his plaint in the beginning. Yet those who journey in the garden land of knowledge, because they see the end in the beginning, see peace in war and friendliness in anger.
Such is the state of the wayfarers in this Valley; but the people of the Valleys above this see the end and the beginning as one; nay, they see neither beginning nor end, and witness neither "first" nor "last." [1] Nay rather, the denizens of the undying city, who dwell in the green garden land, see not even "neither first nor last"; they fly from all that is first, and repulse all that is last. For these have passed over the worlds of names, and fled beyond the worlds of attributes as swift as lightning. Thus is it said: "Absolute Unity excludeth all attributes." [2] And they have made their dwelling-place in the shadow of the Essence.
[1 Qur'án 57:3.]
[2 Saying attributed to Ali.] 16
Wherefore, relevant to this, Khajih Abdu'llah [1] -- may God the Most High sanctify his beloved spirit -- hath made a subtle point and spoken an eloquent word as to the meaning of "Guide Thou us on the straight path," [2] which is: "Show us the right way, that is, honor us with the love of Thine Essence, that we may be freed from turning toward ourselves and toward all else save Thee, and may become wholly Thine, and know only Thee, and see only Thee, and think of none save Thee."
[1 Shaykh Abu Isma'il Abdu'llah Ansari of Hirat (1006-1088 A.D.) Sufi leader, descended from the Prophet's companion Abu Ayyub. Chiefly known for his Munajat (Supplications) and Ruba'iyyat (Quatrains)."Ansar" means the "Helpers" or companions of Muhammad in Medina.
[2 Qur'án 1:5.]
Nay, these even mount above this station, wherefore it is said:
Love is a veil betwixt the lover and the loved one;
More than this I am not permitted to tell. [1]
[1 Jalalu'd-Din Rumi (1207-1273 A.D.); The Mathnavi. Jalalu'd-Din, called Mawlana ("our Master"), is the greatest of all Persian Sufi poets, and founder of the Mawlavi "whirling" dervish order.
At this hour the morn of knowledge hath arisen and the lamps of wayfaring and wandering are quenched. [1]
[1 This refers to the mystic wandering and search for truth guided by "Lights" or Sufi leaders. Bahá'u'lláh here warns the mystics that the coming of the Divine Manifestation in His Day makes further search unnecessary, as it was said by Ali: "Quench the lamp when the sun hath risen" -- the sun referring to the Manifestation of God in the New Day. 17
Veiled from this was Moses
Though all strength and light;
Then thou who hast no wings at all,
Attempt not flight. [1]
[1 Jalalu'd-Din Rumi (1207-1273 A.D.); The Mathnavi. Jalalu'd-Din, called Mawlana ("our Master"), is the greatest of all Persian Sufi poets, and founder of the Mawlavi "whirling" dervish order.
If thou be a man of communion and prayer, soar up on the wings of assistance from Holy Souls, that thou mayest behold the mysteries of the Friend and attain to the lights of the Beloved, "Verily, we are from God and to Him shall we return." [1]
[1 Qur'án 2:151.]
After passing through the Valley of knowledge, which is the last plane of limitation, the wayfarer cometh to THE VALLEY OF UNITY and drinketh from the cup of the Absolute, and gazeth on the Manifestations of Oneness. In this station he pierceth the veils of plurality, fleeth from the worlds of the flesh, and ascendeth into the heaven of singleness. With the ear of God he heareth, with the eye of God he beholdeth the mysteries of divine creation. He steppeth into the sanctuary of the Friend, and 18 shareth as an intimate the pavilion of the Loved One. He stretcheth out the hand of truth from the sleeve of the Absolute; he revealeth the secrets of power. He seeth in himself neither name nor fame nor rank, but findeth his own praise in praising God. He beholdeth in his own name the name of God; to him, "all songs are from the King," [1] and every melody from Him. He sitteth on the throne of "Say, all is from God," [2] and taketh his rest on the carpet of "There is no power or might but in God." [3] He looketh on all things with the eye of oneness, and seeth the brilliant rays of the divine sun shining from the dawning-point of Essence alike on all created things, and the lights of singleness reflected over all creation.
[1 Jalalu'd-Din Rumi (1207-1273 A.D.); The Mathnavi. Jalalu'd-Din, called Mawlana ("our Master"), is the greatest of all Persian Sufi poets, and founder of the Mawlavi "whirling" dervish order.]
[2 Qur'án 4:80.]
[3 Qur'án 18:37.]
It is clear to thine Eminence that all the variations which the wayfarer in the stages of his journey beholdeth in the realms of being, proceed from his own vision. We shall give an example of this, that its meaning may become fully clear: Consider the visible sun; although it shineth with one radiance upon all things, and at the behest of the King of Manifestation bestoweth light on all creation, yet in each place it becometh manifest and sheddeth its 19 bounty according to the potentialities of that place. For instance, in a mirror it reflecteth its own disk and shape, and this is due to the sensitivity of the mirror; in a crystal it maketh fire to appear, and in other things it showeth only the effect of its shining, but not its full disk. And yet, through that effect, by the command of the Creator, it traineth each thing according to the quality of that thing, as thou observest.
In like manner, colors become visible in every object according to the nature of that object. For instance, in a yellow globe, the rays shine yellow; in a white the rays are white; and in a red, the red rays are manifest. Then these variations are from the object, not from the shining light. And if a place be shut away from the light, as by walls or a roof, it will be entirely bereft of the splendor of the light, nor will the sun shine thereon.
Thus it is that certain invalid souls have confined the lands of knowledge within the wall of self and passion, and clouded them with ignorance and blindness, and have been veiled from the light of the mystic sun and the mysteries of the Eternal Beloved; they have strayed afar from the jewelled wisdom of the lucid Faith of the Lord of Messengers, have been shut out of the sanctuary of the 20 All-Beauteous One, and banished from the Ka'bih [1] of splendor. Such is the worth of the people of this age!
[1 The holy Sanctuary at Mecca. Here the word means"goal."]
And if a nightingale [1] soar upward from the clay of self and dwell in the rose bower of the heart, and in Arabian melodies and sweet Iranian songs recount the mysteries of God -- a single word of which quickeneth to fresh, new life the bodies of the dead, and bestoweth the Holy Spirit upon the moldering bones of this existence -- thou wilt behold a thousand claws of envy, a myriad beaks of rancor hunting after Him and with all their power intent upon His death.
[1 This refers to Bahá'u'lláh's own Manifestation.]
Yea, to the beetle a sweet fragrance seemeth foul, and to the man sick of a rheum a pleasant perfume is as naught. Wherefore, it hath been said for the guidance of the ignorant:
Cleanse thou the rheum from out thine head
And breathe the breath of God instead. [1]
[1 Jalalu'd-Din Rumi (1207-1273 A.D.); The Mathnavi. Jalalu'd-Din, called Mawlana ("our Master"), is the greatest of all Persian Sufi poets, and founder of the Mawlavi "whirling" dervish order.]
In sum, the differences in objects have now been made plain. Thus when the wayfarer gazeth only upon the place of appearance -- that is, when he seeth only the many-colored globes -- he beholdeth yellow and red and white; hence it is that conflict hath prevailed among the 21 creatures, and a darksome dust from limited souls hath hid the world. And some do gaze upon the effulgence of the light; and some have drunk of the wine of oneness and these see nothing but the sun itself.
Thus, for that they move on these three differing planes, the understanding and the words of the wayfarers have differed; and hence the sign of conflict doth continually appear on earth. For some there are who dwell upon the plane of oneness and speak of that world, and some inhabit the realms of limitation, and some the grades of self, while others are completely veiled. Thus do the ignorant people of the day, who have no portion of the radiance of Divine Beauty, make certain claims, and in every age and cycle inflict on the people of the sea of oneness what they themselves deserve. "Should God punish men for their perverse doings, He would not leave on earth a moving thing! But to an appointed term doth He respite them...." [1]
[1 Qur'án 16:63.]
O My Brother! A pure heart is as a mirror; cleanse it with the burnish of love and severance from all save God, that the true sun may shine within it and the eternal morning dawn. Then wilt thou clearly see the meaning of "Neither doth My earth nor My heaven contain Me, 22 but the heart of My faithful servant containeth Me." [1] And thou wilt take up thy life in thine hand, and with infinite longing cast it before the new Beloved One.
[1 Hadith, i.e. action or utterance traditionally attributed to the Prophet Muhammad or to one of the holy Imams.]
Whensoever the light of Manifestation of the King of Oneness settleth upon the throne of the heart and soul, His shining becometh visible in every limb and member. At that time the mystery of the famed tradition gleameth out of the darkness: "A servant is drawn unto Me in prayer until I answer him; and when I have answered him, I become the ear wherewith he heareth...." For thus the Master of the house hath appeared within His home, and all the pillars of the dwelling are ashine with His light. And the action and effect of the light are from the Light-Giver; so it is that all move through Him and arise by His will. And this is that spring whereof the near ones drink, as it is said: "A fount whereof the near unto God shall drink...." [1]
[1 Qur'án 83:28.]
However, let none construe these utterances to be anthropomorphism, nor see in them the descent of the worlds of God into the grades of the creatures; nor should they lead thine Eminence to such assumptions. For God is, in 23 His Essence, holy above ascent and descent, entrance and exit; He hath through all eternity been free of the attributes of human creatures, and ever will remain so. No man hath ever known Him; no soul hath ever found the pathway to His Being. Every mystic knower hath wandered far astray in the valley of the knowledge of Him; every saint hath lost his way in seeking to comprehend His Essence. Sanctified is He above the understanding of the wise; exalted is He above the knowledge of the knowing! The way is barred and to seek it is impiety; His proof is His signs; His being is His evidence. [1]
[1 Sermon by Ali.]
Wherefore, the lovers of the face of the Beloved have said: "O Thou, the One Whose Essence alone showeth the way to His Essence, and Who is sanctified above any likeness to His creatures."[1] How can utter nothingness gallop its steed in the field of preexistence, or a fleeting shadow reach to the everlasting sun? The Friend [2] hath said, "But for Thee, we had not known Thee," and the Beloved [2] hath said, "nor attained Thy presence."
[1 Hadith, i.e. action or utterance traditionally attributed to the Prophet Muhammad or to one of the holy Imams.]
[2 The Prophet Muhammad.]
Yea, these mentionings that have been made of the grades of knowledge relate to the knowledge of the Manifestations of that Sun of Reality, which casteth Its light upon the Mirrors. 24 And the splendor of that light is in the hearts, yet it is hidden under the veilings of sense and the conditions of this earth, even as a candle within a lantern of iron, and only when the lantern is removed doth the light of the candle shine out.
In like manner, when thou strippest the wrappings of illusion from off thine heart, the lights of oneness will be made manifest.
Then it is clear that even for the rays there is neither entrance nor exit -- how much less for that Essence of Being and that longed-for Mystery. O My Brother, journey upon these planes in the spirit of search, not in blind imitation. A true wayfarer will not be kept back by the bludgeon of words nor debarred by the warning of allusions.
How shall a curtain part the lover and the loved one?
Not Alexander's wall can separate them! [1]
[1 Hafiz: Shamsu'd-Din Muhammad, of Shiraz, died ca. 1389 A.D. One of the greatest of Persian poets.]
Secrets are many, but strangers are myriad. Volumes will not suffice to hold the mystery of the Beloved One, nor can it be exhausted in these pages, although it be no more than a word, no more than a sign. "Knowledge is a 25 single point, but the ignorant have multiplied it." [1]
[1 Hadith, i.e. action or utterance traditionally attributed to the Prophet Muhammad or to one of the holy Imams.]
On this same basis, ponder likewise the differences among the worlds. Although the divine worlds be never ending, yet some refer to them as four: The world of time (zaman), which is the one that hath both a beginning and an end; the world of duration (dahr), which hath a beginning, but whose end is not revealed; the world of perpetuity (sarmad), whose beginning is not to be seen but which is known to have an end; and the world of eternity (azal), neither a beginning nor an end of which is visible. Although there are many differing statements as to these points, to recount them in detail would result in weariness. Thus, some have said that the world of perpetuity hath neither beginning nor end, and have named the world of eternity as the invisible, impregnable Empyrean. Others have called these the worlds of the Heavenly Court (Lahut), of the Empyrean Heaven (Jabarut), of the Kingdom of the Angels (Malakut), and of the mortal world (Nasut).
The journeys in the pathway of love are reckoned as four: From the creatures to the True One; from the True One to the creatures; from the creatures to the creatures; from the True One to the True One. 26
There is many an utterance of the mystic seers and doctors of former times which I have not mentioned here, since I mislike the copious citation from sayings of the past; for quotation from the words of others proveth acquired learning, not the divine bestowal. Even so much as We have quoted here is out of deference to the wont of men and after the manner of the friends. Further, such matters are beyond the scope of this epistle. Our unwillingness to recount their sayings is not from pride, rather is it a manifestation of wisdom and a demonstration of grace.
If Khidr did wreck the vessel on the sea,
Yet in this wrong there are a thousand rights. [1]
[1 Jalalu'd-Din Rumi (1207-1273 A.D.); The Mathnavi. Jalalu'd-Din, called Mawlana ("our Master"), is the greatest of all Persian Sufi poets, and founder of the Mawlavi "whirling" dervish order.]
Otherwise, this Servant regardeth Himself as utterly lost and as nothing, even beside one of the beloved of God, how much less in the presence of His holy ones. Exalted be My Lord, the Supreme! Moreover, our aim is to recount the stages of the wayfarer's journey, not to set forth the conflicting utterances of the mystics.
Although a brief example hath been given concerning the beginning and ending of the relative world, the world of attributes, yet a 27 second illustration is now added, that the full meaning may be manifest. For instance, let thine Eminence consider his own self; thou art first in relation to thy son, last in relation to thy father. In thine outward appearance, thou tellest of the appearance of power in the realms of divine creation; in thine inward being thou revealest the hidden mysteries which are the divine trust deposited within thee. And thus firstness and lastness, outwardness and inwardness are, in the sense referred to, true of thyself, that in these four states conferred upon thee thou shouldst comprehend the four divine states, and that the nightingale of thine heart on all the branches of the rosetree of existence, whether visible or concealed, should cry out: "He is the first and the last, the Seen and the Hidden...." [1]
[1 Qur'án 57:3.]
These statements are made in the sphere of that which is relative, because of the limitations of men. Otherwise, those personages who in a single step have passed over the world of the relative and the limited, and dwelt on the fair plane of the Absolute, and pitched their tent in the worlds of authority and command -- have burned away these relativities with a single spark, and blotted out these words with a drop 28 of dew. And they swim in the sea of the spirit, and soar in the holy air of light. Then what life have words, on such a plane, that "first" and "last" or other than these be seen or mentioned! In this realm, the first is the last itself, and the last is but the first.
In thy soul of love build thou a fire
And burn all thoughts and words entire. [1]
[1 Jalalu'd-Din Rumi (1207-1273 A.D.); The Mathnavi. Jalalu'd-Din, called Mawlana ("our Master"), is the greatest of all Persian Sufi poets, and founder of the Mawlavi "whirling" dervish order.]
O my friend, look upon thyself: Hadst thou not become a father nor begotten a son, neither wouldst thou have heard these sayings. Now forget them all, that thou mayest learn from the Master of Love in the schoolhouse of oneness, and return unto God, and forsake the inner land of unreality [1] for thy true station, and dwell within the shadow of the tree of knowledge.
[1 This refers to the Sufi idea of the inner plane, which compared to Revealed Truth is but unreal.]
O thou dear one! Impoverish thyself, that thou mayest enter the high court of riches; and humble thy body, that thou mayest drink from the river of glory, and attain to the full meaning of the poems whereof thou hadst asked.
Thus it hath been made clear that these stages depend on the vision of the wayfarer. In every city he will behold a world, in every Valley 29 reach a spring, in every meadow hear a song. But the falcon of the mystic heaven hath many a wondrous carol of the spirit in His breast, and the Persian bird keepeth in His soul many a sweet Arab melody; yet these are hidden, and hidden shall remain.
If I speak forth, many a mind will shatter,
And if I write, many a pen will break. [1], [2]
[1 Jalalu'd-Din Rumi (1207-1273 A.D.); The Mathnavi. Jalalu'd-Din, called Mawlana ("our Master"), is the greatest of all Persian Sufi poets, and founder of the Mawlavi "whirling" dervish order.]
[2 This refers to Bahá'u'lláh Himself, Who had not yet declared His mission.]
Peace be upon him who concludeth this exalted journey and followeth the True One by the lights of guidance.
And the wayfarer, after traversing the high planes of this supernal journey, entereth THE VALLEY OF CONTENTMENT.
In this Valley he feeleth the winds of divine contentment blowing from the plane of the spirit. He burneth away the veils of want, and with inward and outward eye, perceiveth within and without all things the day of: "God will compensate each one out of His abundance."[1] From sorrow he turneth to bliss, from anguish to joy. His grief and mourning yield to delight and rapture.
[1 Qur'án 4:129.] 30
Although to outward view, the wayfarers in this Valley may dwell upon the dust, yet inwardly they are throned in the heights of mystic meaning; they eat of the endless bounties of inner significances, and drink of the delicate wines of the spirit.
The tongue faileth in describing these three Valleys, and speech falleth short. The pen steppeth not into this region, the ink leaveth only a blot. In these planes, the nightingale of the heart hath other songs and secrets, which make the heart to stir and the soul to clamor, but this mystery of inner meaning may be whispered only from heart to heart, confided only from breast to breast.
Only heart to heart can speak the bliss of mystic knowers;
No messenger can tell it and no missive bear it. [1]
[1 Hafiz: Shamsu'd-Din Muhammad, of Shiraz, died ca. 1389 A.D. One of the greatest of Persian poets.]
I am silent from weakness on many a matter,
For my words could not reckon them and my speech would fall short. [1]
[1 Arabian poem.]
O friend, till thou enter the garden of such mysteries, thou shalt never set lip to the undying wine of this Valley. And shouldst thou 31 taste of it, thou wilt shield thine eyes from all things else, and drink of the wine of contentment; and thou wilt loose thyself from all things else, and bind thyself to Him, and throw thy life down in His path, and cast thy soul away. However, there is no other in this region that thou need forget: "There was God and there was naught beside Him." [1] For on this plane the traveler witnesseth the beauty of the Friend in everything. Even in fire, he seeth the face of the Beloved. He beholdeth in illusion the secret of reality, and readeth from the attributes the riddle of the Essence. For he hath burnt away the veils with his sighing, and unwrapped the shroudings with a single glance; with piercing sight he gazeth on the new creation; with lucid heart he graspeth subtle verities. This is sufficiently attested by: "And we have made thy sight sharp in this day." [2]
[1 Hadith, i.e. action or utterance traditionally attributed to the Prophet Muhammad or to one of the holy Imams.]
[2 From Qur'án 50:21.]
After journeying through the planes of pure contentment, the traveler cometh to THE VALLEY OF WONDERMENT and is tossed in the oceans of grandeur, and at every moment his wonder groweth. Now he seeth the shape of wealth as poverty itself, and the essence of freedom as sheer impotence. 32
Now is he struck dumb with the beauty of the All-Glorious; again is he wearied out with his own life. How many a mystic tree hath this whirlwind of wonderment snatched by the roots, how many a soul hath it exhausted. For in this Valley the traveler is flung into confusion, albeit, in the eye of him who hath attained, such marvels are esteemed and well beloved. At every moment he beholdeth a wondrous world, a new creation, and goeth from astonishment to astonishment, and is lost in awe at the works of the Lord of Oneness.
Indeed, O Brother, if we ponder each created thing, we shall witness a myriad perfect wisdoms and learn a myriad new and wondrous truths. One of the created phenomena is the dream. Behold how many secrets are deposited therein, how many wisdoms treasured up, how many worlds concealed. Observe, how thou art asleep in a dwelling, and its doors are barred; on a sudden thou findest thyself in a far-off city, which thou enterest without moving thy feet or wearying thy body; without using thine eyes, thou seest; without taxing thine ears, thou hearest; without a tongue, thou speakest. And perchance when ten years are gone, thou wilt witness in the outer world the very things thou hast dreamed tonight.
*کتاب اقدس
به همت چند استاد بهائی در دانشگاه قاهرهکتاب اقدس در سایت زیر درج گشتهو هر کدام از آیات با صوت و تلفظ صحیح تلاوت شده است http://www.alaqdas.org |
*Islamic Teachings
"Shoghi Effendi hopes that your lectures will not only serve to deepen the knowledge of the believers in the doctrines and culture and culture of Islam, but will set their hearts afire with the love of everything that vitally pertains to Muhammad and His Faith."There is so much misunderstanding about Islam in the West in general that you have to dispel. Your task is rather difficult and requires a good deal of erudition. Your chief task is to acquaint the friends with the pure teaching of the Prophet as recorded in the Qur'án, and then to point out how these teachings have, throughout succeeding ages, influenced nay guided the course of human development. In other words you have to show the position and significance of Islam in the history of civilization.
"The Bahá'à view on that subject is that the Dispensation of Muhammad, like all other Divine Dispensations, has been fore-ordained, and that as such forms and integral part of the Divine Plan for the spiritual, moral and social, development of mankind, It is not an isolated religious phenomenon, but is closely and historically related to the Dispensation of Christ, and those of the Báb and Bahá'u'lláh. It was intended by God to succeed Christianity, and it was therefore the duty of the Christians to accept it as firmly as they had adhered to the religion of Christ.
"You should also cautiously emphasize the truth that due to the historical order of its appearance, and also because of the obviously more advanced character of its teachings, Islam constitutes a fuller revelation of God's purpose for mankind. The so-called Christian civilization of which the Renaissance is one of the most striking manifestations is essentially Muslim in its origins and foundations. When medieval Europe was plunged in darkest barbarism, the Arabs regenerated and transformed by the spirit released by the religion of Muhammad were busily engaged in establishing a civilization the kind of which their contemporary Christians in Europe had never witnessed before. It was eventually through Arabs that civilization was introduced to the West. It was through them that the philosophy, science and culture which the old Greeks had developed found their way to Europe. The Arabs were the ablest translators, and linguists of their age, and it is thanks to them that the writings of such well-known thinkers as Socrates, Plato and Aristotle were made available to the Westerners. It is wholly unfair to attribute the efflorescence of European culture during the Renaissance period to the influence of Christianity. It was mainly the product of the forces released by the Muhammadan Dispensation.
"From the standpoint of institutionalism Islam far surpasses true Christianity as we know it in the Gospels. There are infinitely more laws and institutions in the Qur'án than in the Gospel. While the latter's emphasis is mainly, not to say wholly, on individual and personal conduct, the Qur'án stresses the importance of society. This social emphasis acquires added importance and significance in the Bahá'à Revelation. When carefully and impartially compared, the Qur'án marks a definite advancement on the Gospel, from the standpoint of spiritual and humanitarian progress.
"The truth is that Western historians have for many centuries distorted the facts to suit their religious and ancestral prejudices. The Bahá'Ãs should try to study history anew, and to base all their investigations first and foremost on the written Scriptures of Islam and Christianity."
(From a letter written on behalf of Shoghi Effendi to an individual believer, April 27, 1936)
*An Introduction to the Baha’i Faith
· The Baha'i faith is an organised world religion that emerged during the second half of the 19th century in
· Abdul-Bahá, the eldest son of Bahá’u’lláh was appointed by him to act as the guardian of the Baha’i Faith after his passing and be the interpreter of the writings of Bahá’u’lláh and the Bab.
· After the passing of Abdul-Bahá the great grandson of Bahá’u’lláh, Shoghi Effendi who was appointed by Abdul-Bahá, led the Baha’i faith from 1921 to 1957, when he passed away in
· In 1963 nine members of the Universal House of Justice were elected and they became the leading body of the Baha'i world.
The teachings and principles of the Baha'i faith
can be divided into two major categories.
1st: Personal principles and values that are there to promote individual’s physical, mental, emotional and spiritual health and development.
Example for that is a personal performance of “Prayer & Meditation” or “composing a systematic plan of action to study, deepen and perform duties and responding to one’s responsibilities towards one’s authentic self as well as all the layers of the society that he come in contact with.
2nd: Social Principles. These form a collective and comprehensive institution of beliefs and practice. The very aim of this institution is to promote mankind to tune into the notion of unity as a universal phenomenon. Bahá’u’lláh designs a unique and advanced civilisation, based on spiritual foundations. He also provides us practical tools and plans in order to build such civilisation.
Some main Baha’i principles:
· The independent search for truth, “In their search, they have stoutly girded up the loins of service, and seek at every moment to journey from the plane of heedlessness into the realm of being. No bond shall hold them back, and no counsel shall deter them.
It is incumbent on these servants that they cleanse the heart--which is the wellspring of divine treasures--from every marking, and that they turn away from imitation, which is following the traces of their forefathers and sires, and shut the door of friendliness and enmity upon all the people of the earth. In this journey the seeker reacheth a stage wherein he seeth all created things wandering distracted in search of the Friend.”
Bahá'u'lláh, The Seven Valleys and the
· The Unity of God, Bahá’is, believe in the unity of God and religions, and all of their prayers and worships are directed to God. That is the same God that the Christians worship, the Muslim call “Allah”, the Jews call “Yahowa”, the Zoroastrians call Ahuramazda and all others name him according to their own cultural languages. As a matter of principle no figurative symbols and/or representatives are praised in the Baha’i gatherings, neither are any ritualistic practices exercised.
· The Unity of Religion, “The Bearers of the Trust of God are made manifest unto the peoples of the earth as the Exponents of a new Cause and the Revealers of a new Message. Inasmuch as these Birds of the celestial Throne are all sent down from the heaven of the Will of God, and as they all arise to proclaim His irresistible Faith, they, therefore, are regarded as one soul and the same person. For they all drink from the one Cup of the love of God, and all partake of the fruit of the same Tree of Oneness..............” Bahá'u'lláh, Gleanings from the Writings of Bahá’u’lláh
“The religion of God has two aspects in this world. The spiritual (the real) and the formal (the outward). The formal side changes, as man changes from age to age. The spiritual side which is the Truth, never changes. The Prophets and Manifestations of God bring always the same teaching.........”
‘ Abdu'l-Bahá, Abdu'l-Bahá in
· Continues Life
“And now concerning thy question regarding the soul of man and its survival after death. Know thou of a truth that the soul, after its separation from the body, will continue to progress until it attaineth the presence of God, in a state and condition which neither the revolution of ages and centuries, nor the changes and chances of this world, can alter.”
· The Unity of Mankind
“That one indeed is a man who, today, dedicateth himself to the service of the entire human race. The Great Being saith: Blessed and happy is he that ariseth to promote the best interests of the peoples and kindreds of the earth. In another passage He hath proclaimed: It is not for him to pride himself who loveth his own country, but rather for him who loveth the whole world. The earth is but one country, and mankind its citizens.” Bahá'u'lláh, Tablets of Maqsud
“Our hope is that the world's religious leaders and the rulers thereof will unitedly arise for the reformation of this age and the rehabilitation of its fortunes. Let them, after meditating on its needs, take counsel together and, through anxious and full deliberation, administer to a diseased and sorely-afflicted world the remedy it requireth..“
“O contending peoples and kindreds of the earth! Set your faces towards unity, and let the radiance of its light shine upon you. Gather ye together, and for the sake of God resolve to root out whatever is the source of contention amongst you. Then will the effulgence of the world's great Luminary envelop the whole earth, and its inhabitants become the citizens of one city, and the occupants of one and the same throne.................” Bahá'u'lláh, Gleanings from the Writings of Bahá’u’lláh
· Equality of men and women in social rights and opportunities.
“And among the teachings of His Holiness Bahá'u'lláh is the equality of women and men. The world of humanity has two wings-- one is woman and the other man. Not until both wings are equally developed can the bird fly. Should one wing remain weak, flight is impossible. Not until the world of woman becomes equal to the world of man in the acquisition of virtues and perfections, can success and prosperity be attained as they ought to be.”
`Abdu'l-Bahá, Foundations of World Unity
· The universal education.
“.......Unto every father hath been enjoined the instruction of his son and daughter in the art of reading and writing and in all that hath been laid down in the Holy Tablet. He that putteth away that which is commanded unto him, the Trustees are then to take from him that which is required for their instruction, if he be wealthy, and if not the matter devolveth upon the House of Justice..........” - Bahá'u'lláh, Tablets of Bahá’u’lláh
· Elimination of prejudice.
“The unity of the human race, as envisaged by Bahá'u'lláh, implies the establishment of a world commonwealth in which all nations, races, creeds and classes are closely and permanently united, and in which the autonomy of its state members and personal freedom and initiative of the individuals that compose them are definitely and completely safeguarded..........
........National rivalries, hatreds and intrigues will cease, and racial animosity and prejudice will be replaced by racial amity, understanding and co-operation. The causes of religious strife will be permanently removed, economic barriers and restrictions will be completely abolished, and the inordinate distinction between classes will be obliterated. Destitution on the one hand, and gross accumulation of ownership on the other, will disappear. The enormous energy dissipated and wasted on war, whether economic or political, will be consecrated to such ends as will extend the range of human inventions and technical development, to the increase of the productivity of mankind, to the extermination of disease, to the extension of scientific research, to the raising of the standard of physical health, to the sharpening and refinement of the human brain, to the exploitation of the unused and unsuspected resources of the planet, to the prolongation of human life, and to the furtherance of any other agency that can stimulate the intellectual, the moral, and spiritual life of the entire human race................ “
Shoghi Effendi, Bahá'u'lláh, Proclamation of Bahá’u’lláh, p. Bahá'u'lláh, Proclamation of Bahá’u’
· The elimination of extreme of wealth and poverty.
“Seventhly: The arrangements of the circumstances of the people must be such that poverty shall disappear, and that every one as far as possible, according to his position and rank, shall be comfortable. Whilst the nobles and others in high rank are in easy circumstances, the poor also should be able to get their daily food and not be brought to the extremities of hunger...........” Abdu'l-Bahá, Abdu'l-Bahá in
· The harmony of science and religion.
“God made religion and science to be the measure, as it were, of our understanding. Take heed that you neglect not such a wonderful power. Weigh all things in this balance............ Put all your beliefs into harmony with science; there can be no opposition, for truth is one............."
Abdu'l-Bahá,
· A new world order.
The foundation of this principle is a revolutionary remodelling of communication formats.
-Baha’i model of discussion.
-Baha’i administration
-A universal auxiliary language.
-The universal education.
“Dearly-beloved friends! This New World Order, whose promise is enshrined in the Revelation of Bahá'u'lláh, whose fundamental principles have been enunciated in the writings of the Centre of His Covenant, involves no less than the complete unification of the entire human race. This unification should conform to such principles as would directly harmonize with the spirit that animates, and the laws that govern the operation of, the institutions that already constitute the structural basis of the Administrative Order of His Faith.”
Shoghi Effendi, The World Order of Bahá’u’lláh
*An interview with BBC Radio
Dr Gavin Ashenden interviews Parvaneh Farid on his BBC Southern Counties Radio Programme, on 20th April 2008, talking about her work, the Baha'i faith and the festival of Redvan.
To watch/listen, please click on the below link: http://www.youtube.com/watch?v=JyL3uIso-W8&feature=user
Further information about the Baha'i Faith, please click on: http://www.bahai.org
L'Atelier Papillon: http://www.latelierpapillon.co.uk
To watch/listen, please click on the below link: http://www.youtube.com/watch?v=JyL3uIso-W8&feature=userFurther information about the Baha'i Faith, please click on: http://www.bahai.org
L'Atelier Papillon: http://www.latelierpapillon.co.uk
*One Step
Parvaneh Farid sings on Dr Gavin Ashenden's BBC Southern Counties Radio Programme, on Sunday 20th April 2008, after being interviewed about her work, the Baha'i faith and the festival of Redvan.
To watch/listen, please click on this link: http://www.youtube.com/watch?v=LxBuf73g2y0
The song that she has chosen, "One Step", is from one of her albums; "The Hidden Words". The words of this song are selected verses of a collection of some mystical writings by Baha'u'llah, also known as "The Hidden Words". Music and orchestration is by Raymond Whorley and it is recorded at L'Atelier Papillon.
To watch/listen, please click on this link: http://www.youtube.com/watch?v=LxBuf73g2y0The song that she has chosen, "One Step", is from one of her albums; "The Hidden Words". The words of this song are selected verses of a collection of some mystical writings by Baha'u'llah, also known as "The Hidden Words". Music and orchestration is by Raymond Whorley and it is recorded at L'Atelier Papillon.
The complete version of "The Hidden Words" can be sought on: http://pfarid.blogspot.com/2007/12/hidden-words.html
L'Atelier Papillon: http://www.latelierpapillon.co.uk
L'Atelier Papillon: http://www.latelierpapillon.co.uk
* کتاب ایقان
کتاب ايقان نازله از قلم حضرت بهاءالله
لجنه ملّی نشر آثار بهائی به زبان فارسی و عربی – آلمان
ناشر: مؤسّسه ملّی مطبوعات بهائی آلمان، هوفمايم، آلمان
چاپ اوّل (نشر جديد)
۱۵۵ بديع، ۱۳۷۷ شمسی، ۱۹۹۸ ميلادی
۳-۸۷۰۳۷-۹۶۴-۲ ISBN
ص ١
بسم ربّنا العليّ الاعلی
الباب المَذکُورُ فی بَيانِ اَنَّ العباد لَن يَصِلُوا إلی شاطِئِ بَحرِ العِرفانِ إلّا بِالانقِطاعِ الصِّرفِ عَن کُلِّ مَن فِی السَّمواتِ و الاَرضِ. قَدِّسُوا اَنفُسَکُم يا اَهلَ الاَرضِ لَعَلَّ تَصِلُنَّ إلی المقامِ
الَّذی قَدَّر اللّهُ لَکُم و تَدخُلُنَّ فی سُرادقٍ جَعَلهُ اللّهُ فی سَماء البَيانِ مَرفوعاً.
جوهر اين باب آنکه سالکين سبيل ايمان و طالبين کؤوس
٢ ايقان بايد نفوس خود را از جميع شئونات عرضيّه پاک و مقدّس نمايند، يعنی گوش را از استماع اقوال و قلب را از ظنونات متعلّقه به سُبُحات جلال و روح را از تعلّق به اسباب ظاهره و چشم را از ملاحظه کلمات فانيه و متوکّلين علی اللّه و متوسّلين اليه سالک شوند تا آنکه قابل تجلّيات
ص ۲
اشراقات شموس علم و عرفان الهی و محلّ ظهورات فيوضات غيب نامتناهی گردند . زيرا اگر عبد بخواهد اقوال و اعمال و افعال عباد را از عالِم و جاهل ميزان معرفت حقّ و اوليای او قرار دهد هرگز به رضوان معرفت ربّ العزّه داخل نشود و به سر منزل بقا نرسد و از جام قُرب و رضا مرزوق نگردد. ناظر به ايّام قبل شويد که چقدر مردم از اعالی و ادانی ٣
هميشه منتظر ظهورات احديّه در هياکل قدسيّه بودهاند به قسمی که در جميع اوقات و اوان مترصّد و منتظر بودند و دعاها و تضرّع ها می نمودند که شايد نسيم رحمت الهيّه به
وزيدن آيد و جمال موعود از سرادق غيب به عرصه ظهور قدم گذارد. و چون ابواب عنايت مفتوح می گرديد و غمام مکرمت مرتفع و شمس غيب از افق قدرت ظاهر می شد جميع
تکذيب می نمودند و از لقاء او که عين لقاءاللّه است احتراز می جستند چنانچه تفصيل آن در جميع کتب سماويّه مذکور و مسطور است. حال قدری تأمّل نمائيد که سبب اعتراض ناس ٤
بعد از طلب و آمال ايشان چه بود. و به قسمی هم اعتراض می نمودند که زبان و بيان و تقرير و تحرير همه از ذکر آن عاجز و قاصر است. و احدی از مظاهر قدسيّه و مطالع احديّه
ظاهر نشد مگر آنکه به اعتراض و انکار و احتجاج ناس مبتلا
ص ٣
گشت. چنانچه می فرمايد: "يا حَسرَةً عَلَی العِبادِ ما يأتيهِمْ مِن رَسُولٍ إلّا کَانُوا بِهِ يَستَهزِؤونَ."١ و در مقام ديگر می فرمايد:
"وَ هَمَّتْ کلُّ اُمّةٍ بِرَسولِهِم لِيَأخُذوهُ وَ جادَلُوا بِالباطل لِيُدحِضوا بِهِ الحَقّ."٢ و همچنين کلمات منزله که از غمام ٥
قدرت صمدانيّه و سماء عزّت ربّانيّه نازل شده زياده از حدّ احصاء و احاطه عباد است و اولوا الأفئده و صاحبان بصر را سوره هود کفايت می کند. قدری در آن سوره مبارکه تأمّل فرمائيد و به فطرت اصليّه تدبّر نمائيد تا قدری بر بدائع امور انبياء و ردّ و تکذيب کلمات نفی اطّلاع يابيد، شايد ناس را از موطن غفلت نفسانيّه به آشيان وحدت و معرفت الهيّه پرواز دهيد و از زلال حکمت لايزال و اثمار شجره علم ذی الجلال بياشاميد و مرزوق گرديد. اين است نصيب انفس مجرّده از
مائده منزله قدسيّه باقيه. اگر بر ابتلای انبياء و علّت و ٦ سبب اعتراضات عباد بر آن شموس هويّه آگاه شويد بر اکثری از امور اطّلاع يابيد و ديگر هر چه اعتراضات مردم را بر مشارق شموس صفات احديّه بيشتر ملاحظه کنيد در دين خود و امراللّه محکم تر و راسخ تر شويد. لهذا بعضی از حکايات انبياء مجملاً در اين الواح ذکر می شود تا معلوم شود و مبرهن آيد که در جميع اعصار و اقران بر مظاهر قدرت
-١ سوره يس، آيهء ٣٠ ٢- سوره غافر (مؤمن)، آيه ۵
ص ٤
و مطالع عزّت وارد می آوردند آنچه را که قلم از ذکرش خجل و منفعل است. شايد اين اذکار سبب شود که بعضی از ناس از اعراض و اعتراض علماء و جهّال عصر مضطرب نشوند و بلکه
٧ بر ايقان و اطمينانشان بيفزايد. و از جمله انبياء نوح بود که نهصد و پنجاه سال نوحه نمود و عباد را به وادی ايمن روح
دعوت فرمود و احدی او را اجابت ننمود. و در هر يوم به قدری ايذاء و اذيّت بر آن وجود مبارک وارد می آوردند که يقين بر هلاکت او می نمودند. و چه مراتب سخريّه و استهزاء و
کنايه که بر آن حضرت وارد شد چنانچه می فرمايد: "و کُلَّمَا مَرَّ عَلَيهِ مَلَأٌ مِن قَومِهِ سَخِرُوا مِنهُ قَالَ اِن تَسخَرُوا مِنَّا فَإنَّا نَسخَرُ مِنکُمْ کَمَا تَسخَرُونَ فَسَوفَ تَعلَمُونَ."١ و بعد از مدّت ها چند مرتبه وعده انزال نصر به اصحاب خود فرمودند به وعده معيّن و در هر مرتبه بدا شد. و بعضی از آن اصحاب معدوده به علّت ظهور بدا اعراض می نمودند چنانچه
تفصيل آن در اکثر کتب مشهوره ثبت شده و البتّه بنظر عالی رسيده يا می رسد. تا آنکه باقی نماند از برای آن حضرت مگر چهل نفس و يا هفتاد و دو نفس چنانچه در کتب و اخبار مذکور است. تا آنکه بالاخره نداء "رَبِّ لا تَذَر عَلَی الاَرضِ
٨مِنَ الکافِرينَ دَيَّاراً" ٢ از جان بر کشيد. حال قدری تأمّل بايد
-١ سوره هود، آيه ۳۹-۳۸ ۲- سوره نوح، آيه ٢٦
ص ۵
که سبب چه بود در اين مدّت آن عباد به اين قسم اعتراض نمودند و احتراز جستند و از قميص نفی به خلع اثبات مفتخر و فائز نشدند؟ و ديگر چرا در وعده های الهی بدا شد که
سبب ادبار بعضی مقبلين شود؟ بسيار تأمّل بايد تا بر اسرار امور غيبی واقف شويد و از طيب معنوی گلستان حقيقی بوئی بريد و تصديق نمائيد که امتحانات الهيّه هميشه در ما بين عباد او بوده و خواهد بود تا نور از ظلمت و صدق از کذب و حقّ از باطل و هدايت از ضلالت و سعادت از شقاوت و خار از گل ممتاز و معلوم شود. چنانچه فرمود: "الم اَحَسِبَ النَّاسُ اَن يُترکُوا اَن يَقُولُوا آمَنَّا وَ هُم لا يُفتَنُونَ."١ و بعد از نوح ٩
جمال هود از مَشرق ابداع مُشرق شد و قريب هفتصد سنه اَو ازيد به اختلاف اقوال، مردم را به رضوان قرب ذی الجلال دعوت نمود. و چه مقدار بلايا که به مثل غيث هاطل بر آن حضرت باريد تا آنکه کثرت دعوت سبب کثرت اعراض شد و شدّت اهتمام علّت شدّت اغماض گرديد. "وَ لا يَزيدُ الکَافِرينَ کُفْرُهُم إلّا خَسَاراً. " ٢ و بعد هيکل صالحی از رضوان ١٠
غيبی معنوی قدم بيرون نهاد و عباد را به شريعه قرب باقيه دعوت نمود و صد سنه اَو ازيد امر به اوامر الهی و نهی از
مناهی می فرمود، ثمری نبخشيد و اثری ظاهر نيامد. و چند
١ - سوره عنکبوت، آيه ٢ ٢- سوره فاطر، آيه ٣٩
ص ٦
مرتبه غيبت اختيار فرمود. با آنکه آن جمال ازلی ناس را جز به مدينه احديّه دعوت نمی نمود. چنانچه می فرمايد: "و إلی ثَمُودَ اَخَاهُم صَالِحاً قَالَ يا قَومِ اعبُدُوا اللّه مَا لَکُم مِنْ إلهٍ غَيرُهُ " إلی آخرالقول : "قَالُوا يَا صَالِحُ قَد کُنتَ فيِنَا مرجُوّاً قَبلَ هَذَا اَتَنهَانَا اَن نَعْبُدَ مَا يَعْبُدُ آبَاؤنَا و إنّنا لَفِی شَکٍّ مِمّا تَدعُونا إلَيهِ مُريبٍ."١ و هيچ فائده نبخشيد تا
١١ آنکه به صيحه ای جميع به نار راجع شدند. و بعد جمال خليل کشف نقاب نمود و عَلَم هُدی مرتفع شد و اهل ارض را به نور تقی دعوت فرمود. هر چه مبالغه در نصيحت فرمود جز حسد ثمری نياورد
و غير غفلت حاصلی نبخشيد إلّا الّذينَ هُم انقَطعُوا بکُلِّهِم إلی اللّه و عَرَجُوا بِجَنَاحی الإيقان إلی مَقامٍ جَعَلهُ اللّه عن الاِدراکِ مَرفوعاً. و تفصيل آن حضرت مشهور است که چه مقدار اعداء احاطه نمودند تا آنکه نار حسد و اعراض افروخته شد. و بعد از حکايت نار، آن سراج الهی را از بلد اخراج نمودند چنانچه
١٢ در همه رسائل و کتب مذکور است. و بعد زمان او منقضی شد تا نوبت به موسی رسيد و آن حضرت به عصای امر و بيضای معرفت از فاران محبّت الهيّه با ثعبان قدرت و شوکت صمدانيّه از سينای نور به عرصه ظهور ظاهر شد و جميع من فی الملک را به ملکوت بقا و اثمار شجره وفا دعوت نمود. و
-١ سوره هود، آيه ٦١- ٦٢
ص ٧
شنيده شد که فرعون و ملأ او چه اعتراض ها نمودند و چه مقدار احجار ظنونات از انفس مشرکه بر آن شجره طيّبه وارد آمد. تا به حدّی که فرعون و ملأ او همّت گماشتند که آن نار سدره ربّانيّه را از ماء تکذيب و اعراض افسرده و خمود نمايند. و غافل از اينکه نار حکمت الهيّه از آب عنصری افسرده نشود و سراج قدرت ربّانيّه از بادهای مخالف خاموشی نپذيرد. بلکه در اين مقام ماء سبب اشتعال شود و باد علّت حفظ لَو انتُم بِالبَصَرِ الحَديد تَنظُرُون وَفی رِضَی اللّهِ تَسلُکُونَ. و چه بيانی خوش فرمود مؤمن آل فرعون چنانچه حکايت او را ربّ العزّه برای حبيب خود می فرمايد: "و قَالَ رَجُلٌ مُؤمِنٌ مِن آلِ فِرعَونَ يَکتُمُ إيمَانَهُ اَتَقْتُلُونَ رَجُلاً اَن يَقُولَ رَبِّی اللّهُ وَ قَد جَاءَکُم بِالبيِّنَاتِ مِنْ رَبِّکُمْ و إن يَکُ َاذباً فَعَلَيهِ کَذِبُهُ و إن يَکُ صَادِقاً يُصِبکُمْ بَعضُ الّذی َعِدُکُم إنّ اللّه لا يَهْدِی مَن هُوَ مُسرِفٌ کذّابٌ."١ و بالاخره امر به جائی کشيد که همين مؤمن را به نهايت عذاب شهيد نمودند. اَلا لعنةُاللّه عَلی القَوم الظّالِمينَ. حال قدری در اين ١٣
امورات تأمّل فرمائيد که چه سبب اين گونه اختلافات بوده که هر ظهور حقّی که در امکان از افق لامکان ظاهر می شد اين گونه فساد و اغتشاش و ظلم و انقلاب در اطراف عالم ظاهر
-١ سوره غافر (مؤمن)، آيه ٢٨
ص ٨
و هويدا می گشت؟ با اينکه جميع انبياء در حين ظهور خود مردم را بشارت می دادند به نبيّ بعد و علامتی از برای ظهور بعد ذکر می فرمودند چنانچه در همه کتب مسطور است. با وجود طلب و انتظار ناس به مظاهر قدسيّه و ذکر علامات در کتب، چرا بايد اين گونه امور در عالم رو دهد که جميع انبياء و اصفياء را در هر عهد و عصر اين گونه ظلم و جبر و تعدّی نمايند؟ چنانچه می فرمايد: "اَفَکُلَّما جَاءَکُم رَسُولٌ بِمَا لا تَهوی اَنفُسُکُم استَکبَرتُم فَفَريقاً کذّبتُم وفَريقاً تَقتُلُونَ."١ می فرمايد هر زمان و عهد که آمد به سوی شما رسولی از جانب پروردگار به غير هوای نفس شما، تکبّر نموديد و موقن نشديد و گروهی از آن انبياء را تکذيب نموديد و گروهی را می کشتيد. آخر تأمّل فرمائيد که سبب اين افعال چه بود که ١٤
به اين قسم با طلعات جمال ذی الجلال سلوک می نمودند؟ و هر چه که در آن ازمنه سبب اعراض و اغماض آن عباد بود حال هم سبب اغفال اين عباد شده. و اگر بگوئيم حجج الهيّه کامل و تمام نبود لهذا سبب اعتراض عباد شد، اين کفری است صراح. لأجل آنکه اين به غايت از فيض فيّاض دور است و از رحمت منبسطه بعيد که نفسی را از ميان جميع عباد برگزيند برای هدايت خلق خود و به او حجّت کافيه وافيه عطا
-١ سوره بقره، آيه ٨٧
ص ۹
نفرمايد و مع ذلک خلق را از عدم اقبال به او معذّب فرمايد. بلکه لم يزل جود سلطان وجود بر همه ممکنات به ظهور مظاهر نفس خود احاطه فرموده و آنی نيست که فيض او منقطع شود و يا آنکه امطار رحمت از غمام عنايت او ممنوع گردد. پس نيست اين امورات محدَثه مگر از انفس محدوده که در وادی کبر و غرور حرکت می نمايند و در صحراهای بُعد سير می نمايند و به ظنونات خود و هر چه از علمای خود شنيدهاند همان را تأسّی می نمايند. لهذا غير از اعراض امری ندارند و جز اغماض حاصلی نخواهند. و اين معلوم است نزد هر ذی بصری که اگر اين عباد در ظهور هر يک از مظاهر شمس حقيقت چشم و گوش و قلب را از آنچه ديده و شنيده و ادراک نموده پاک و مقدّس می نمودند البتّه از جمال الهی محروم نمی ماندند و از حرم قرب و وصال مطالع قدسيّه ممنوع نمی گشتند. و چون در هر زمان حجّت را به معرفت خود که از علمای خود شنيده بودند ميزان می نمودند و به عقول ضعيفه آنها موافق نمی آمد لهذا از اين گونه امور غير مرضيّه از ايشان در عالم ظهور به ظهور می آمد. و در همه اوقات سبب صدّ ١٥
عباد و منع ايشان از شاطی بحر احديّه علمای عصر بودهاند که زمام آن مردم در کف کفايت ايشان بود. و ايشان هم بعضی نظر به حبّ رياست و بعضی از عدم علم و معرفت، ناس
ص ١٠
را منع می نمودند. چنانچه همه انبياء به اذن و اجازه علمای عصر سلسبيل شهادت را نوشيدند و به اعلی افق عزّت پرواز نمودند. چه ظلم ها که از رؤسای عهد و علمای عصر بر سلاطين وجود و جواهر مقصود وارد شد. و به اين ايّام محدوده فانيه قانع شدند و از ملک لا يفنی باز ماندند چنانچه چشم را از مشاهده انوار جمال محبوب بی نصيب نمودند و گوش را از بدائع نغمات ورقاء مقصود محروم ساختند. اين است که در جميع کتب سماويّه ذکر احوال علمای هر عصر شده، چنانچه می فرمايد: "يَا اَهلَ الکِتابِ لِمَ تَکفُرُونَ بآياتِ اللّه وَ اَنتُم تَشهَدُونَ."١ و همچنين می فرمايد: "يا اَهلَ الکِتابِ لِمَ تَلبِسُونَ الحَقَّ بِالباطِل وَتکتُمُونَ الحَقَّ وَاَنتُم تعلمُونَ"٢ و در مقام ديگر می فرمايد: "قُل يَا اَهلَ الکِتَابِ لِمَ تَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ اللّهِ." ٣ و اين معلوم است که اهل کتابی که صدّ نمودهاند مردم را از صراط مستقيم، علمای آن عهد بودهاند چنانچه اسم و رسم جميع در کتب مذکور است و از اکثر آيات و اخبار مستفاد می شود لَو اَنتُم بِطَرفِ اللّه تَنظُرُونَ. پس قدری ١٦ به ديده بصيرت الهيّه در آفاق علم ربّانی و انفس کلمات تامّه صمدانيّه تعقّل فرمائيد تا جميع اسرار حکمت روحانيّه بی سبحات جلال از خلف سرادق فضل و افضال ظاهر و هويدا
-١ سوره آل عمران، آيه ٢ ٢ - سوره آل عمران، آيه ٧١
-٣ سوره آل عمران، آيه ٩٩
ص ١١شود. و کلّيّه اعتراض مردم و احتجاجات ايشان از عدم ادراک و عرفان حاصل شده. مثلاً بياناتی که طلعات جمال حقّ در علامات ظهور بعد فرمودند آن بيانات را ادراک ننمودند و يه حقيقت آن واصل نشدند لهذا عَلَم فساد برافراختند و رايات فتنه برپا نمودند. و اين معلوم است که تأويل کلمات حمامات ازليّه را جز هياکل ازليّه ادراک ننمايند و نغمات ورقاء معنويّه را جز سامعه اهل بقا نشنود. هرگز قبطی ظلم از شراب سبطی عدل نصيب ندارد و فرعون کفر از بيضای موسی اطّلاع نيابد. چنانچه می فرمايد: "وَمَا يَعلَمُ تأويلَهُ إلّا اللّهُ و الرّاسِخُونَ فِی العِلمِ."١ مع ذلک تأويل کتاب را از اهل حجاب مستفسر شدند و علم را از منبع او اخذ ننمودند. مثلاً چون ١٧ ايّام موسی گذشت و انوار عيسی از فجر روح عالم را احاطه نمود جميع يهود اعتراض نمودند که آن نفس که در تورات موعود است بايد مروّج و مکمّل شرايع تورات باشد و اين جوان ناصری که خود را مسيح اللّه می نامد حکم طلاق و سبت را که از حکم های اعظم موسی است نسخ نموده. و ديگر آنکه علائم ظهور هنوز ظاهر نشده چنانچه يهود هنوز منتظر آن ظهورند که در تورات مذکور است. چقدر از مظاهر قدس احديّه و مطالع نور ازليّه که بعد از موسی در ابداع
-١ سوره آل عمران، آيه ٧
ص ١٢
ظاهر شده و هنوز يهود به حجبات نفسيّه شيطانيّه و ظنونات افکيّه نفسانيّه محتجب بوده و هستند و منتظرند که هيکل مجعول با علامات مذکوره که خود ادراک نمودهاند کی ظاهر خواهد شد. کَذلِکَ اَخَذَهُم اللّه بِذَنبِهم وَاَخَذَعَنهُم رُوح الايمان وَعَذَّبَهُم بِنَارٍ کانَت فی هاويةِ الجَحيم. و اين نبود مگر از عدم عرفان يهود عبارات مسطوره در تورات را که در علائم ظهور بعد نوشته شده. چون به حقيقت آن پی نبردند و به ظاهر هم چنين امور واقع نشد لهذا از جمال عيسوی محروم شدند و به لقاءاللّه فائز نگشتند وَکَانُوا مِنَ المُنتَظرينَ. و لم يزل و لا يزال جميع امم به همين جعليّات افکار نالائقه تمسّک جسته و از عيون های لطيفه رقيقه جاريه خود را بی بهره و بی نصيب نمودند. و در کشف اين اسرار بعضی از عبارات ١٨انبياء، به بدائع نغمات حجازی در الواح مسطوره قبل که برای يکی از احباب نوشته شده بود مذکور گشت و حال هم به تغنّيات خوش عراقی نظر به خواهش آن جناب در اين اوراق مجدّداً ذکر می نمائيم که شايد تشنگان صحراهای بعد را به بحر قرب دلالت نمايد و گمگشتگان بيابان های هجر و فراق را به خيام قرب و وصال رساند، تا غمام ضلالت مرتفع شود و آفتاب جهانتاب هدايت از افق جان طالع گردد. وَ عَلی اللّهِ اَتَّکِلُ و به اَستَعينُ لَعَلَّ يَجری مِن هَذا القَلَم ما يَحيی به
ص ۱۳
اَفئِدَةُ النّاسِ لِيَقُومَنَّ الکُلُّ عَن مَراقِد غَفلَتِهِم وَ يَسمَعَنَّ اطوارَ وَرَقاتِ الفردوسِ مِن شَجَرٍ کانَ فی الرَّوضَةِ الاَحَديَّة مِن اَيدِی القُدرَةِ بإِذنِ اللّهِ مَغْرُوساً. بر اولی العلم معلوم و واضح بوده که ١٩ چون نار محبّت عيسوی حجبات حدود يهود را سوخت و حکم آن حضرت فی الجمله جريان بر حسب ظاهر يافت، روزی آن جمال غيبی به بعضی از اصحاب روحانی ذکر فراق فرمودند و نار اشتياق افروختند و فرمودند که " من می روم و بعد می آيم"، و در مقام ديگر فرمودند: "من می روم و می آيد ديگری تا بگويد آنچه من نگفته ام و تمام نمايد آنچه را که گفته ام."١ و اين دو عبارت فی الحقيقه يکی است لَو اَنتُم فِی مَظاهر التَّوحيد بِعَينِ اللّه تَشهَدُون. و اگر به ديده بصيرت معنوی مشاهده شود فی الحقيقه در عهد خاتم، هم کتاب عيسی و امر او ثابت شد. در مقام اسم که خود حضرت فرمود:
"منم عيسی." و آثار و اخبار و کتاب عيسی را هم تصديق فرمود که مِن عنداللّه بوده. در اين مقام نه در خودشان فرقی مشهود و نه در کتابشان غيريّتی ملحوظ زيرا که هر دو قائم به امراللّه بودند و هم ناطق به ذکر اللّه و کتاب هر دو هم مُشعر بر اوامر اللّه بود. از اين جهت است که خود عيسی
فرمود: "من می روم و مراجعت می کنم." به مثل شمس که
-١ انجيل يوحنّا، فصل ١٤، آيه ٢٨و فصل ١٦، آيه ٧
ص ١٤
اگر شمس اليوم بگويد من شمس يوم قبلم صادق است و اگر بگويد در حدود يومی که غير آنم صادق است. و همچنين در ايّام ملاحظه نمائيد که اگر گفته شود که کلّ يک شیءاند صحيح و صادق است و اگر گفته شود که به حدود اسمی و رسمی غير هم اند آن هم صادق است. چنانچه می بينی با اينکه يک شیءاند با وجود اين در هر کدام اسمی ديگر و خواصّی ديگر و رسمی ديگر ملحوظ می شود که در غير آن نمی شود. و به همين بيان و قاعده، مقامات تفصيل و فرق و اتّحاد مظاهر قدسی را ادراک فرمائيد تا تلويحات کلمات آن مُبدع اسماء و صفات را در مقامات جمع و فرق عارف شوی و واقف گردی و جواب مسأله خود را در موسوم نمودن آن جمال ازلی در هر مقام خود را به اسمی و رسمی بتمامه بيابی. و بعد اصحاب و تلاميذ آن حضرت استدعا نمودند که ٢١ علامت رجعت و ظهور چيست و چه وقت اين ظاهر خواهد شد؟ و در چند مقام اين سؤال را از آن طلعت بی مثال نمودند و آن حضرت در هر مقام علامتی ذکر فرمودند چنانچه در اناجيل اربعه مسطور است. و اين مظلوم يک فقره آن را ذکر ٢٢ می نمايم و نعمت های مکنونه سدره مخزونه را لوجه اللّه بر عباداللّه مبذول می دارم تا هياکل فانيه از اثمار باقيه محروم نمانند که شايد به رشحی از انهار بی زوال حضرت ذی الجلال
ص ١٥
که در دار السّلام بغداد جاری شده فائز شوند بی آنکه اجر و مزدی طلب نمايم. "إنَّما نُطعِمُکُمْ لِوَجْهِ اللّهِ لا نُرِيدُ مِنْکُمْ جَزَاءً و لا شُکُوراً."١ و اين طعامی است که ارواح و افئده
منيره به او حيات باقيه يابند و اين همان مائده ای است که می فرمايد: "رَبَّنا اَنْزلْ عَلَينَا مَائِدةً مِنَ السَّماء." ٢ و اين مائده هرگز از اهلش مقطوع نشود و نفاد نجويد و در کلّ حين از
شجره فضل می رويد و از سماوات رحمت و عدل نازل می شود.چنانچه فرموده است: "مَثَلاً کَلِمَةً طَيِّبَةً کَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ اَصلُهَا ثَابِتٌ و فَرعُهَا فِی السَّمَاء تُؤتی اُکُلَها کُلَّ حِينٍ."٣ حيف است که انسان از اين عطيّه لطيفه خود را منع نمايد و ٢٣ از اين نعمت باقيه و حيات دائمه خود را محروم سازد. پس قدر اين مائده معنوی را دانسته که بلکه از الطاف بديعه آن شمس حقيقی اجسادهای مرده حيات تازه يابند و ارواح پژمرده به روح بی اندازه فائز شوند. ای برادر من، جهدی بايد تا ايّام باقی است از اکواب باقی چشيم. هميشه نسيم
جان از مصر جانان نوزد و هميشه نهرهای تبيان در جريان نه و مدام ابواب رضوان مفتوح نماند. آيد وقتی که عندليبان جنان از گلستان قدسی به آشيان های الهی پرواز نمايند، ديگر نه نغمه بلبل شنوی و نه جمال گل بينی. پس تا حمامه-١ سورهانسان (دهر)، آيه ٩ ٢- سوره مائده، آيه١١٤-٣ سوره ابراهيم، آيه ٢٤-٢٥
ص ١٦
ازلی در شور و تغنّی است و بهار الهی در جلوه و تزيين غنيمت شمرده گوش قلب را از سروش او بی بهره مکن. اين است نصيحت اين عبد آن جناب و احبّای خدا را. فَمَن شَاءَ
فَلْيُقْبِلْ و مَن شَاءَ فَليُعْرِض. إنَّ اللّهَ کانَ غَنيّاً عَنهُ و عَمّا يُشاهَدُ وَ يُرَی. و اين است نغمات عيسی بن مريم که در رضوان ٢٤ انجيل به الحان جليل در علائم ظهور بعد فرموده. در سفر اوّل که منسوب به متّی است در وقتی که سؤال نمودند از علامات ظهور بعد جواب فرمود: "و لِلوَقتِ مِن بَعدِ ضيقِ تلکَ الاَيّامِ تُظلَم الشَّمسُ والقَمَرُلا يُعطی ضَوءَهُ و الکَواکِبُ تَتَساقَطُ مِنَ السَّماء وَ قُوّاةُ الاَرضِ تَرتجُّ.حينَئِذٍ تَظهَرُ عَلاماتُ ابنِ الانسانِ فی السّماء وَ يَنُوحُ کُلُّ قَبائِلِ الاَرضِ وَ يَرونَ ابنَ الإنسان آتياً
عَلی سحابِ السَّماء مَعَ قُوّاةٍ و مَجدٍ کَبيرٍ و يُرسِلُ مَلائِکَتَهُ معَ صَوتِ السّافُورِ العَظيمِ."١ انتهی. ترجمه آن بفارسی اين است که بعد از تنگی و ابتلا که همه مردم را احاطه می نمايد شمس از افاضه ممنوع می شود يعنی تاريک می گردد و قمر از اعطای نور باز می ماند و ستاره های سماء بر ارض نازل می شوند و ارکان ارض متزلزل می شود. در اين وقت ظاهر
می گردد نشانه های پسر انسان در آسمان، يعنی جمال موعود و ساذج وجود بعد از ظهور اين علامات از
-١انجيل متّی، فصل ٢٤، آيه ٢٩-٣١
ص ١٧ عرصه غيب به عالم شهود می آيد. و می فرمايد: "در آن حين جميع قبيله ها که در ارض ساکن اند نوحه و ندبه می نمايند و می بينند خلايق آن جمال احديّه را که می آيد از آسمان در حالتی که سوار بر ابر است با قوّت و بزرگی و بخششی بزرگ و می فرستد ملائکه های خود را با صدای سافور عظيم. انتهی. و در اسفار ثلاثه ديگر که منسوب به لوقا و مرقس و يوحنّا است همين عبارات مذکور است و چون در الواح عربيّه به تفصيل مذکور شد ديگر در اين اوراق متعرّض ذکر آنها نشديم و اکتفا به يکی از آنها نموديم. و ٢٥ علمای انجيل چون عارف به معانی اين بيانات و مقصود مودعه در اين کلمات نشدند و به ظاهر آن متمسّک شدند لهذا از شريعه فيض محمّديّه و از سحاب فضل احمديّه ممنوع
گشتند. و جهّال آن طائفه هم تمسّک به علمای خود جسته، از زيارت جمال سلطان جلال محروم ماندند زيرا که در ظهور شمس احمديّه چنين علامات که مذکور شد به ظهور نيامد.
اين است که قرن ها گذشت و عهدها به آخر رسيد و آن جوهر روح به مقرّ بقای سلطنت خود راجع شد و نفخه ديگر از نَفْس روحانی در صور الهی دميده شد و نفس های مرده از قبور غفلت و ضلالت به ارض هدايت و محلّ عنايت محشور شدند و هنوز آن گروه در انتظار که کی اين علامات ظاهر
ص ۱۸
شود و آن هيکل معهود به وجود آيد تا نصرت نمايند و مال ها در راهش انفاق کنند و جان ها در سبيلش ايثار. چنانچه امم ديگر هم به همين ظنونات از کوثر معانيِ رحمت نامتناهيِ حضرت باری دور ماندهاند و به خيال خود مشغولند. و از اين ٢٦ عبارت گذشته، بيان ديگر در انجيل هست که می فرمايد: "اَلسَّماءُ وَالارضُ تَزولانِ وَلکِنْ کَلامی لا يزُولُ"١ که معنی آن به فارسی اين است که آسمان و زمين ممکن است که زائل و معدوم شوند امّا کلام من هرگز زائل نمی شود و هميشه باقی و ثابت ميانه ناس خواهد بود. و از اين راه است که اهل انجيل می گويند که حکم انجيل هرگز منسوخ نمی شود و هروقت و زمان که طلعت موعود با همه علامت ها ظاهر شود بايد شريعت مرتفعه در انجيل را محکم و ثابت نمايد تا در همه عالم دينی باقی نماند مگر اين دين. و اين فقره از مطالب محقّقه مسلّمه است نزد ايشان. و چنان اعتقاد کردهاند که اگر نفسی هم مبعوث شود به جميع علامات موعوده و بر خلاف حکم ظاهر در انجيل حکم نمايد البتّه اذعان نکنند و قبول ننمايند بلکه تکفير نمايند و استهزاء کنند. چنانچه در ظهور شمس محمّديّه مشهود شد. حال اگر معانی اين کلمات مُنزله در کتب را که جميع ناس از عدم بلوغ به آن، از غايت
-١ انجيل متّی، فصل ٢٤، آيه ٣٥ و انجيل لوقا، فصل ٢١، آيه٣٣
ص ۱۹ قصوی و سدره منتهی محجوب شدهاند از ظهورات احديّه در هر ظهور به تمام خضوع سؤال می نمودند البتّه به انوار شمس هدايت مهتدی می شدند و به اسرار علم و حکمت واقف می گشتند. حال اين بنده رشحی از معانی اين کلمات را ذکر ٢٧ می نمايم تا اصحاب بصيرت و فطرت از معنی آن به جميع تلويحات کلمات الهی و اشارات بيانات مظاهر قدسی واقف شوند تا از هيمنهکلمات از بحر اسماء و صفات ممنوع نشوند و از مصباح احديّه که محلّ تجلّی ذات است محجوب نگردند. قوله: "مِن بَعدِ ضيقِ تِلکَ الايّام"، يعنی وقتی که ٢٨ ناس در سختی و تنگی مبتلا شوند، و اين در وقتی است که آثار شمس حقيقت و اثمار سدره علم و حکمت از ميان مردم زائل شود و زمام ناس بدست جهّال افتد و ابواب توحيد و معرفت که مقصود اصلی از خلق انسانی است مسدود شود و علم به ظنّ تبديل گردد و هدايت به شقاوت راجع شود. چنانچه اليوم مشاهده می شود که زمام هر گروهی به دست جاهلی افتاده و به هر نحو که اراده کنند حرکت می دهند و در ميان ايشان از معبود جز اسمی و از مقصود جز حرفی نمانده. و به قسمی بادهای هوی و نفس غالب شده که سراج های عقل و فؤاد را در قلوب خاموش نموده، با اينکه ابواب علم الهی به مفاتيح قدرت ربّانی مفتوح گشته و جواهر
ص ٢٠ وجود ممکنات به نور علمی و فيوضات قدسی منوَّر و مهتدی گشتند به قسمی که در هر شیء بابی از علم باز گشته و در هر ذرهّ آثاری از شمس مشهود شده. و با همه اين ظهورات علمی که عالم را احاطه نموده هنوز باب علم را مسدود دانستهاند و امطار رحمت را مقطوع گرفتهاند. به ظنّ تمسّک جسته، از عروة الوثقای محکم علم دور ماندهاند. و آنچه از ايشان مفهوم می شود گويا به علم و باب آن بالفطره رغبتی ندارند و در خيال ظهور آن هم نيستند زيرا که در ظنّ و گمان، ابوابی برای نان يافتهاند و در ظهور مظهر علم، جز انفاق جان چيزی نيافتهاند. لهذا البتّه از اين گريزانند و به آن متمسّک. و با اينکه حکم الهی را يک می دانند از هر گوشه ای حکمی صادر می شود و از هر محلّی امری ظاهر. دو نفس بر يک حکم ملاحظه نمی شود زيرا جز هوی الهی نجويند و به غير از خطا سبيلی نخواهند. رياست را نهايت وصول به مطلوب دانستهاند و کبر و غرور را غايت بلوغ به محبوب شمردهاند. تزويرات نفسانی را مقدّم بر تقديرات ربّانی دانند. از تسليم و رضا گذشتهاند و به تدبير و ريا اشتغال نمودهاند و به تمام قوّت و قدرت حفظ اين مراتب را می نمايند که مبادا نقصی در شوکت راه يابد و يا خللی در عزّت بهم رسد. و اگر چشمی از کحل معارف الهی روشن شود ملاحظه می کند سَبُعی چند
ص ٢١ را که بر مردارهای نفوس عباد افتادهاند. حال کدام ضيق و ٢٩ تنگی است که ازيد از مراتب مذکوره باشد که اگر نفسی طلب حقّی و يا معرفتی بخواهد نمايد نمی داند نزد کدام رود و از که جويا شود، از غايت اينکه رأی ها مختلف و سبيل ها متعدّد شده. و اين تنگی و ضيق از شرايط هر ظهور است که تا واقع نشود ظهور شمس حقيقت نشود زيرا که صبح ظهور هدايت بعد از ليل ضلالت طالع می شود. اين است که در روايات و احاديث جميع اين مضامين هست که کُفر عالم را فرو می گيرد و ظلمت احاطه می نمايد و امثال اينها چنانچه مذکور شد. و اين عبد بواسطه شهرت اين احاديث و اختصار ديگر متعرّض ذکر عبارات حديث نشده ام. حال اگر ٣٠ مقصود از اين ضيق را همچو ادراک نمايند که عالم ضيق به هم رساند و يا امورات ديگر که به خيال خود توهّم نمايند هرگز مشهود نگردد و البتّه گويند که اين شرط ظهور نيافته چنانچه گفتهاند و می گويند. باری، مقصود از ضيق، ضيق از معارف الهيّه و ادراک کلمات ربّانيّه است که در ايّام غروب شمس و مرايای او عباد در تنگی و سختی افتند و ندانند به که توجّه نمايند چنانچه مذکور شد. کَذلکَ نُعَلِّمُکَ مِن تَأويلِ الاَحاديثِ وَ نُلقی عَلَيکَ مِن اَسرارِ الحِکمَةِ لِتَطَّلِعَ بِما هُو المَقصودُ وَ تَکُونَ مِنَ الّذينَ هُم شَرِبُوا مِن کَأسِ العلمِ و ص ٢٢ العِرفان. و قوله: "تُظلَمُ الشَّمسُ وَالقَمَرُ لا يُعطی ضَوءَهُ وَ ٣١ الکَواکبُ تَتَساقَطُ مِنَ السَّماء." مقصود از شمس و قمر که در کلمات انبياء مذکور است منحصر به اين شمس و قمر ظاهری نيست که ملاحظه می شود. بلکه از شمس و قمر معانی بسيار اراده فرمودهاند که در هر مقام به مناسبت آن مقام معنيی اراده می فرمايند. مثلاً يک معنی از شمس، شمس های حقيقت اند که از مشرق قدم طالع می شوند و بر جميع ممکنات ابلاغ فيض می فرمايند. و اين شموس حقيقت، مظاهر کلّيّه الهی هستند در عوالم صفات و اسمای او. و همچنان که شمس ظاهری تربيت اشيای ظاهره از اثمار و اشجار و الوان و فواکه و معادن و دون ذلک از آنچه در عالم ملک مشهود است، به امر معبود حقيقی به اعانت اوست، همچنين اشجار توحيد و اثمار تفريد و اوراق تجريد و گل های علم و ايقان و رياحين حکمت و بيان از عنايت و تربيت شمس های معنوی ظاهر می شود. اين است که در حين اشراق اين شموس، عالم جديد می شود و انهار حَيَوان جاری می گردد و ابحر احسان به موج می آيد و سحاب فضل مرتفع می شود و نسمات جود بر هياکل موجودات می وزد و از حرارت اين شمس های الهی و نارهای معنوی است که حرارت محبّت الهی در ارکان عالم احداث می شود و از عنايت اين
ص ۲۳ ارواح مجرّده است که روح حيوان باقيه بر اجساد مردگان فانيه مبذول می گردد. و فی الحقيقه اين شمس ظاهری يک آيه از تجلّی آن شمس معنوی است و آن شمسی است که از برای او مقابلی و شبهی و مثلی و ندّی ملاحظه نمی شود و کلّ به وجود او قائمند و از فيض او ظاهر و به او راجع. مِنها ظَهَرتِ الاَشياءُ وَإلی خَزائِنِ اَمرها رَجَعَت وَ مِنها بُدِئتِ المُمکِناتُ وَ إلی کَنائِزِ حُکمِها عادَت. و اينکه در مقام بيان و ذکر، ٣٢ تخصيص داده می شوند به بعضی از اسماء و صفات چنانچه شنيده ايد و می شنويد، نيست مگر برای ادراک عقول ناقصه ضعيفه و إلّا لم يزل و لايزال مقدّس بودهاند از هر اسمی و منزّه خواهند بود از هر وصفی. جواهر اسماء را به ساحت قدسشان راهی نه و لطائف صفات را در ملکوت عزّشان سبيلی نه. فَسُبحانَ اللّه مِن اَن يُعرَفَ اَصفياؤُه بِغَيرِ ذواتِهِم اَو يُوصَفَ اَولِياؤهُ بِغَيرِ اَنفُسِهِم. فَتَعالَی عَمّا يَذکُرُ العِبادُ فی وَصفِهِم و تعالَی عَمّا هُم يَعرِفُونَ. و اطلاق شموس بر آن انوار مجرّده در ٣٣ کلمات اهل عصمت بسيار شده، از آن جمله در دعای ندبه می فرمايد: "اَينَ الشُّمُوسُ الطّالِعةُ ؟ اَينَ الاَقمار المُنيرَةُ؟ اَينَ الَانْجُمُ الزّاهِرَةُ؟" پس معلوم شد که مقصود از شمس و قمر و نجوم در مقام اوّليّه انبياء و اولياء و اصحاب ايشانند که از انوار معارفشان عوالم غيب و شهود روشن و منوّر است. و در ٣٤ ص ٢٤ مقام ديگر مقصود از شمس و قمر و نجوم، علمای ظهور قبلند که در زمان ظهور بعد موجودند و زمام دين مردم در دست ايشان است. و اگر در ظهور شمس اُخری به ضيای او منوّر گشتند لهذا مقبول و منير و روشن خواهند بود و الّا حکم ظلمت در حقّ آنها جاری است اگر چه به ظاهر هادی باشند زيرا که جميع اين مراتب از کفر و ايمان و هدايت و ضلالت و سعادت و شقاوت و نور و ظلمت منوط به تصديق آن شمس معنوی الهی است. بر هر نفسی از علماء حکم ايمان از مبدأ عرفان در يوم تغابن و احسان جاری شد حکم علم و رضا و نور و ايمان درباره او صادق است و الّا حکم جهل و نفی و کفر و ظلم در حقّ او جريان يابد. و اين بر هر ٣٥ ذی بصری مشهود است که همچنان که نور ستاره محو می شود نزد اشراق شمس ظاهره، همين قسم شمس علم و حکمت و عرفان ظاهره نزد طلوع شمس حقيقت و آفتاب معنوی محو و تاريک می شود. و اطلاق شمس بر آن علماء به ٣٦ مناسبت علوّ و شهرت و معروفيّت است. مثل علمای مسلّم عصر که مشهور بلاد و مسلّم اند بين عباد. و اگر حاکی از شمس الهی باشند از شموس عاليه محسوبند و إلّا از شموس سجّين چنانچه می فرمايد: "الشّمسُ والقمَرُ بِحُسبَانِ." ١ و -١ سوره رحمن، آيه
٥ ص ٢٥ معنی شمس و قمر هم که در آيه مذکوره هست البتّه شنيده ايد، احتياج به ذکر نيست. و هر نفسی هم که از عنصر اين شمس و قمر باشد يعنی در اقبال به باطل و اعراض از حقّ، البتّه از حسبان ظاهر و به حسبان راجع خواهد شد. پس ٣٧ ای سائل، بايد به عروة الوثقی متمسّک شويم که شايد از شام ضلالت به نور هدايت راجع گرديم و از ظلّ نفی فرار نموده در ظلّ اثبات درآئيم و از نار حسبان آزاد شده به نور جمال حضرت منّان منوّر گرديم والسّلام. کَذلِکَ نُعطيکُم مِن اَثمارِ شَجَرةِ العِلمِ لِتَکُونُنَّ فی رِضوانِ حِکمةِ اللّه لَمِن المُحبرينَ. و ٣٨ در مقامی هم مقصود از اطلاقات شمس و قمر و نجوم، علوم و احکام مرتفعه در هر شريعت است مثل صلات و صوم که در شريعت فرقان بعد از اخفای جمال محمّدی از جميع احکام محکم تر و اعظم تر است. چنانچه احاديث و اخبار مشعر بر آن است و به علّت شهرت، احتياج ذکر نيست. بلکه در هر
عصری حکم صلات محکم و مجری بوده. چنانچه از انوار ٣٩ مشرقه از شمس محمّديّه مأثور است که بر جميع انبياء در هر عهدی حکم صلات نازل شده، نهايت آنکه در هر عصر به اقتضای وقت به قسمی و آدابی جديد مخصوص گشته. و چون در هر ظهور بعد، آداب و عادات و علوم مرتفعه
محکمه مشرقه واضحه ثابته در ظهور قبل منسوخ ص ٢٦ می شود لهذا تلويحاً به اسم شمس و قمر ذکر نمودهاند.
" لِيَبْلُوَکُم اَيُّکُم اَحسَنُ عَمَلاً" ١ و در حديث هم اطلاق ٤٠ شمس و قمر بر صوم و صلات شده چنانچه می فرمايد:
" الصَّومُ ضِياءٌ وَالصَّلوةُ نُورٌ." و لکن روزی در محلّی نشسته بودم شخصی از علمای معروف وارد شد و به مناسبتی اين حديث را ذکر نمود و فرمود: چون صوم حرارت در مزاج احداث می نمايد لهذا به ضياء که شمس باشد تعبير يافته و صلات ليل چون برودت می طلبد لهذا به نور که قمر باشد معبّر گشته. ملاحظه نمودم که آن فقير به قطره ای از بحر معانی موفّق نشده و به جذوه ای ازنار سدرهحکمت ربّانی فائز نگشته. بعد از مدّتی در نهايت ادب اظهار داشتم که جناب، آنچه فرموديد در معنی حديث، در السن و افواه ناس مذکور است و ليکن گويا مقصود ديگر هم از حديث مستفاد می شود. بيان آن را طلب نمود. ذکر شد که خاتم انبياء و سيّد اصفياء دين مرتفع در فرقان را تشبيه به سماء فرمودهاند به علّت علوّ و رفعت و عظمت و احاطه آن بر جميع اديان. و چون در سماء ظاهره دو رکن اعظم اقوم مقرّر شده است که نيّرين باشد و به شمس و قمر ناميده، همچنين در سماء دين هم دو نيّر مقدّر گشته که صوم و صلات باشد. الإسلامُ سَماءٌ -١ سوره ملک، آيه ٢
ص ٢٧ و الصَّومُ شَمسُها و الصَّلوةُ قَمَرُها. باری، اين است مقصود ٤١ از تلويحات کلمات مظاهر الهی. پس اطلاق شمس و قمر در اين مراتب بر اين مقامات مذکوره به آيات نازله و اخبار وارده محقّق و ثابت شد. اين است که مقصود از ذکر تاريکی شمس و قمر و سقوط انجم، ضلالت علماء و نسخ شدن احکام مرتفعه در شريعت است که مظهر آن ظهور به اين تلويحات اخبار می دهد. و جز ابرار را از اين کأس نصيبی نيست و جز اخيار را قسمتی نه. "إنَّ الاَبرَارَ يَشرَبُونَ مِن کأسٍ کَانَ مِزَاجُها کافُوراً." ١ و اين مسلّم است که در هر ٤٢ ظهور بعد، شمس علوم و احکام و اوامر و نواهی که در ظهور قبل مرتفع شده و اهل آن عصر در ظلّ آن شمس و قمر معارف و اوامر منوّر و مهتدی می شدند تاريک می شود، يعنی حکمش و اثرش تمام می گردد. و حال ملاحظه فرمائيد که اگر امّت انجيل مقصود از شمس و قمر را ادراک می نمودند و يا از مظهر علم الهی مستفسر می شدند بدون اعتراض و لجاج، البتّه معانی آن واضح می گشت و اين گونه در ظلمت نفس و هوی مبتلا و گرفتار نمی شدند. بلی، چون علم را از مبدأ و معدنش اخذ ننمودند لهذا در وادی مهلک کفر و ضلالت به هلاکت رسيدهاند و هنوز مُشعر نشدهاند که علامات کلّ ظاهر -١ سوره انسان (دهر)، آيه ٥
ص ۲۸ شد و شمس موعود از افق ظهور اشراق نمود و شمس و قمر
٤٣علوم و احکام و معارف قبل تاريک شد و غروب نمود. حال به چشم علم اليقين و جناحَی عين اليقين به صراط حقّ اليقين قدم گذار، "قل اللّهُ ثُمَّ ذَرهُم فِی خَوضهِم يَلعَبُونَ"١ تا از اصحابی محسوب شوی که می فرمايد: "إنَّ الَّذينَ قَالُوا رَبُّنَااللّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيهِمُ المَلائِکَةُ." ٢ تا جميع اين اسرار را به
٤٤بَصَر خود مشاهده فرمائی. ای برادر من، قدم روح بردار تا باديه های بعيده بُعد و هجر را به آنی طيّ فرمائی و در رضوان قرب و وصل در آئی و در نَفَسی به انفس الهيّه فائز شوی. و به قدم جسد هرگز اين مراحل طيّ نشود و مقصود حاصل نيايد. والسَّلامُ عَلَی مَنِ اتَّبَعَ الحَقَّ بِالحقِّ وَ کانَ عَلی
٤٥صِراطِ الاَمرِ فيِ شاطئِ العرفانِ بِاسمِ اللّه موقُوفاً. اين است معنی آيهمبارکه که می فرمايد: "فَلا اُقسِمُ بِرَبِّ المَشارِقِ و المَغَارِب." ٣ زيرا که از برای هر شمسی از اين شموس مذکوره محلّ اشراق و غروب است. و چون علمای تفسير بر حقيقت اين شمس های مذکوره اطّلاع نيافتند لهذا در تفسير اين آيه مبارکه معطّل شدند. و بعضی ذکر نمودند که چون آفتاب در هر روز از نقطه ای طلوع می نمايد غير از نقطه يوم قبل لهذا به -١ سوره انعام، آيه ٩١ ٢- سوره فصّلت، آيه ٣٠ -٣ سوره معارج، آيه ٤٠
ص ۲۹
لفظ جمع ذکر فرموده. و بعضی ديگر نوشتهاند که مقصود فصول اربعه است که در هر فصلی چون شمس از محلّی طالع می شود و به محلّی غروب می نمايد لهذا مشارق و مغارب ذکر شده. اين است مراتب علم عباد. و با وجود اين به جواهر علم و لطائف حکمت چه جهل ها و عيوب ها که نسبت می دهند. و همچنين از اين بيانات واضحه محکمه متقنه ٤٦غير متشابه تفطّر سماء را که از علائم ساعت و قيامت است ادراک نما. اين است که می فرمايد: "إذَا السَّمَاءُ انفَطَرَتْ." ١ مقصود سماء اديان است که در هر ظهور مرتفع می شود و به ظهور بعد شکافته می گردد، يعنی باطل و منسوخ می شود. قسم به خدا که اگر درست ملاحظه شود تفطّر اين سماء اعظم است از تفطّر سماء ظاهری. قدری تأمّل فرمائيد. دينی که سال ها مرتفع شده باشد و جميع در ظلّ آن نشو و نما نموده باشند و به احکام مشرقه آن مدّت ها تربيت يافته و از آباء و اجداد جز ذکر آن را نشنيده، به قسمی که چشم ها جز نفوذ امرش را ادراک نکرده و گوش ها جز احکامش را استماع ننموده، بعد نفسی ظاهر شود و جميع اينها را به قوّت و قدرت الهی تفريق نمايد و فصل کند بلکه همه را نفی فرمايد . حال فکر نما که اين اعظم است يا آنچه اين همج رعاع گمان -١ سوره انفطار، آيه ١
ص ٣٠
٤٧نمودهاند از تفطّر سماء؟ و ديگر زحمت و مرارت آن طلعات را ملاحظه نما که بی ناصر و معين ظاهری در مقابل جميع اهل ارض اقامه حدود اللّه می فرمايند. با آن همه ايذاء که بر آن وجود های مبارکه لطيفهرقيقه وارد می شود و با کمال قدرت
٤٨صبر می فرمايند و با نهايت غلبه تحمّل می نمايند. و همچنين معنی تبديل ارض را ادراک نما که غمام رحمت آن سماء بر قلوبی که نيسان مکرمت مبذول داشت، تبديل شد اراضی آن قلوب به ارض معرفت و حکمت. و چه رياحين توحيد که در رياض قلوبشان انبات شده و چه شقايق های حقايق علم و حکمت که از صدور منيرشان روئيده. و اگر ارض قلوبشان تبديل نمی شد چگونه رجالی که حرفی تعليم نگرفتهاند و معلّم را نديدهاند و به هيچ دبستانی قدم نگذاشتهاند به کلمات و معارفی تکلّم می نمايند که احدی ادراک نتواند نمود؟ گويا از تراب علم سرمدی سرشته شدهاند و از آب حکمت لدنّی عجين گشتهاند. اين است که می فرمايد: "اَلعِلمُ نُورٌ يَقْذِفُه اللّهُ فی قَلبِ مَن يَشاء." و اين نحو از علم است که ممدوح بوده و هست. نه علوم محدوده که از افکار محجوبه کدره احداث شده و آن را گاهی از هم سرقت می نمايند و بر ديگران
٤٩افتخار می کنند. ای کاش صدرهای عباد از نقوش اين تحديدات و کلمات مظلمه پاک و مقدّس می شد که لَعَلَّ به تجلّی انوار ص ۳۱ شمس علم و معانی و جواهر اسرار حکمت لدنّی فائز می گشت. حال ملاحظه نما، اگر اين اراضی جرزهوجود تبديل نمی شد چگونه محلّ ظهور اسرار احديّه و بروز جواهر هويّه می شد؟ اين است که می فرمايد: "يَومَ تُبَدَّلُ الاَرضُ غَيرَ الاَرضِ."١ و از نسمات جود آن سلطان وجود ارض ظاهره هم ٥٠تبديل يافته لَو اَنتُم فی اَسرارِ الظُّهور تَتَفَکَّروُن. و ديگر معنی ٥١
اين آيه را ادراک نما که می فرمايد: "والاَرضُ جَميعاً قَبضَتُهُ يَومَ القيامَة وَالسَّمواتُ مَطويَّاتٌ بِيَمينهِ سُبحَانَهُ و تَعَالَی عَمَّا يُشرِکُونَ."٢ مضمون آن اين است که همه زمين اخذ شده،
در دست اوست روز قيامت و آسمان پيچيده شده، در دست راست اوست. حال قدری انصاف می خواهد که اگر مقصود اين است که مردم ادراک نمودهاند چه حسن بر آن مرتّب می شود؟ وانگهی اين مسلّم است که حقّ منيع، دستی که مرئی شود به بصر ظاهر و مرتکب اين امورات شود منسوب به ذات نيست بلکه کفری است محض و افکی است صرف اقرار بر چنين امری. و اگر بگوئی مظاهر امر او هستند که در قيامت به اين امر مأمور می شوند اين هم به غايت بعيد است و بی فائده. بلکه مقصود از ارض، ارض معرفت و علم است و از سماوات، سماوات اديان. حال ملاحظه فرما که چگونه ارض علم و
-١ سوره ابراهيم، آيه ٤٨ ٢-سوره زمّر، آيه ٦٧
ص ۳۲ معرفت که از قبل مبسوط شده بود به قبضه قدرت و اقتدار قبض نمود و ارض منيعه تازه در قلوب عباد مبسوط فرمود و رياحين جديده و گل های بديعه و اشجار منيعه از صُدور منيره
٥٢انبات نمود. و همچنين ملاحظه کن که سماوات اديان مرتفعه در قبل چگونه در يمين قدرت پيچيده شد و سماء بيان به امراللّه مرتفع گشت و به شمس و قمر و نجوم اوامر بديعه جديده تزيين يافت. اين است اسرار کلمات که بی حجاب کشف و ظاهر گشته تا ادراک صبح معانی فرمائی و سراج های ظنون و وهم و شکّ و ريب را به قوّت توکّل و انقطاع خاموش نمائی و مصباح جديد علم و يقين در مشکات قلب و دل
٥٣برافروزی. و از جميع اين کلمات مرموزه و اشارات ملغزه که از مصادر امريّه ظاهر می شود مقصود امتحان عباد است چنانچه مذکور شد تا معلوم شود اراضی قلوب جيّده منيره از اراضی جرزه فانيه. و هميشه اين از سنّت الهی در ميان عباد بوده
٥٤چنانچه در کتب مسطور است. و همچنين آيه قبله را ملاحظه فرمائيد که بعد از هجرت شمس نبوّت محمّدی از مشرق بطحا به يثرب، رو به بيت المقدّس توجّه می فرمودند در وقت صلات، تا آنکه يهود بعضی سخن های ناشايسته بر زبان راندند که ذکرش شايسته اين مقام نيست و سبب تطويل کلام می شود. باری، آن حضرت بسيار مکدّر شدند و به لحاظ ص ۳۳ تفکّر و تحيّر در سماء نظر می فرمودند. بعد جبرئيل نازل شد و اين آيه تلاوت نمود: "قَد نَری تَقَلُّبَ وَجهِکَ فِی السَّماء فَلَنُوَلِّيَنَّکَ قِبلَةً تَرضَاهَا." ١ تا آنکه در يومی آن حضرت با جمعی اصحاب به فريضه ظهر مشغول شدند و دو رکعت از نماز بجا آورده بودند که جبرئيل نزول نمود و عرض کرد:
"فَوَلِّ وَجهَکَ شَطرَ المَسجِدِ الحَرامِ." ٢ در اثنای نماز حضرت از بيت المقدّس انحراف جسته به کعبه مقابل شدند. فی الحين تزلزل و اضطراب در ميان اصحاب افتاد به قسمی که جمعی نماز را بر هم زده اعراض نمودند. اين فتنه نبود مگر برای امتحان عباد و إلّا آن سلطان حقيقی قادر بود که هيچ قبله را تغيير ندهد و در آن عصر هم بيت المقدّس را قرار فرمايد و اين خلعت قبول را از وی سلب ننمايد. چنانچه در عهد اکثری ٥٥ انبياء که بعد از موسی مبعوث به رسالت شدند مثل داود و عيسی و دون آنها از انبيای اعظم که ما بين اين دو نبيّ آمدند هيچ حکم قبله تغيير داده نشد و همه اين مرسلين از جانب ربّ العالمين مردم را به توجّه همان جهت امر می فرمودند. و نسبت همه اراضی هم به آن سلطان حقيقی يکی است مگر هر ارضی را که در ظهور مظاهر خود تخصيص به امری دهد. چنانچه می فرمايد: "وَلِلّهِ المَشرِقُ والمَغرِبُ فَاَينَما تُوَلُّوا فَثَمَّ
-١سوره بقره، آيه ١٤٤ ٢- سوره بقره، آيه ١٤٩
ص ۳۴ وَجهُ اللّهِ."١ با وجود تحقّق اين امور چرا تبديل شد که سبب جزع و فزع عباد شود و علّت تزلزل و اضطراب اصحاب گردد؟ بلی، اين گونه امور که سبب وحشت جميع نفوس است واقع نمی شود مگر برای آنکه کلّ به محکّ امتحان اللّه در آيند تا صادق و کاذب از هم تميز و تفصيل يابد. اينست که بعد از اختلاف ناس می فرمايد : "وَ مَا جَعَلنَا القِبلةَ اَلَّتی کُنتَ عَلَيهَا إلّا لِنعْلَمَ مَن يَتَّبعُ الرَّسُولَ مِمَّنْ ينقَلِبُ عَلی عَقِبَيه " ٢ که مضمون آن اين است: ما نگردانيديم و برهم نزديم قبله را که آن بيت المقدّس باشد مگر آنکه بدانيم که متابعت تو می نمايد و که راجع بر عقبيه می شود، يعنی اعراض می نمايد و اطاعت نمی کند و صلات را باطل نموده فرار می نمايد. "حُمُرٌ مُسْتَنْفِرَةٌ
٥٦فَرَّتْ مِنْ قَسْوَرَةٍ " ٣ اگر قدری تأمّل رود در همين مطلب و بيان، ابواب های معانی و تبيان مفتوح بينيد و جميع علم و اسرار آن را بی حجاب مشاهده فرمائيد. و نيست اين امور مگر برای تربيت و خلاصی نفوس از قفس نفس و هوی و الّا آن سلطان حقيقی لم يزل به ذات خود غنيّ بوده از معرفت موجودات و لا يزال به کينونت خود مستغنی خواهد بود از عبادت ممکنات. يک نسيم از غنای او جميع عالم را به خلَع غنا
-١سوره بقره، آيه ١١٥ ٢- سوره بقره، آيه ١٤٣ -٣ سوره مدّثّر، آيه ۵۰-٥١
ص ۳۵ مفتخر نمايد و يک قطره از بحر جود او همه هستی را به حيات باقيه مشرّف فرمايد. و ليکن چون مقصود امتياز حقّ از باطل و شمس از ظلّ است، اين است که در کلّ حين امتحان های مُنزله از جانب ربّ العزّه چون غيث هاطل جاری است. اگر قدری در انبيای قبل و ظهور ايشان تعقّل رود امر ٥٧ بسيار بر اهل ديار سهل شود به قسمی که از افعال و اقوالی که مخالف نفس و هوی است محتجب نمی مانند و همه حجبات را به نار سدره عرفان محترق نمايند و بر عرش سکون و اطمينان مستريح شوند. مثلاً موسی بن عمران که يکی از انبيای معظّم و صاحب کتاب بود در اوّل امر، قبل از بعثت، روزی در سوق می گذشت. دو نفر با يکديگر معارضه می نمودند. يکی از آن دو نفس از موسی استمداد جست. آن حضرت او را اعانت نموده مدّعی را بقتل رسانيد چنانچه در کتاب مسطور است و ذکر تفصيل، مايه تعويق و تعطيل مقصود می شود. و اين خبر در مدينه اشتهار يافت و آن حضرت را خوف غالب شد چنانچه نصّ کتاب است. تا آنکه به خبر " إنَّ المَلأ يَأتَمِرُونَ بِکَ لِيَقتُلُوکَ"١ مخبر شد و از مدينه بيرون تشريف بردند و در مدين در خدمت شعيب اقامه فرمودند. و در مراجعت، در وادی مبارکه که برّيّهء
-١ سوره قصص، آيه ٢٠
ص ۳۶ سينا باشد وارد شد و تجلّی سلطان احديّه را از شجره لا شرقيّه و لا غربيّه مشاهده نمود و ندای جانفزای روحانی را از نار موقده ربّانی استماع فرمود و مأمور به هدايت انفس فرعونی گشت تا مردم را از وادی نفس و هوی نجات داده، به صحراهای دلفزای روح و هدی وارد نمايد و از سلسبيل انقطاع جميع من فی الإبداع را از حيرتِ بُعد به دارالسّلام قرب رساند. و چون در منزل فرعون وارد شد و تبليغ نمود به آنچه مأمور بود فرعون زبان به بی ادبی گشود و گفت: آيا تو نبودی که قتل نفس نمودی و از کافران شدی؟ مثل اينکه ربّ العظمه خبر داد از لسان فرعون که به موسی عرض نمود: "وَ فَعَلْتَ فَعْلَتَکَ الَّتی فَعَلْتَ و اَنْتَ مِنَ الکَافِرينَ قَالَ فَعَلْتُها اذاً وَ اَنا مِنَ الضَّالّين فَفَرَرْتُ مِنْکُم لَمَّا خِفْتُکُم فَوَهَبَ لِی رَبّی
٥٨حُکْماً و جَعَلَنَی مِنَ المُرْسَلِينَ." ١حال تفکّر در فتنه های الهی و بدايع امتحان های او کن که نفسی که معروف است به قتل نفس و خود هم اقرار بر ظلم می نمايد چنانچه در آيه مذکور است و سی سنه اَو اقلّ هم بر حسب ظاهر در بيت فرعون تربيت يافته و از طعام و غذای او بزرگ شده، يک مرتبه او را از ما بين عباد برگزيده و به امر هدايت کبری مأمور فرمود. و حال آنکه آن سلطان مقتدر قادر بر آن بود که موسی را از قتل
-١ سوره شعراء، آيه ١٩ -٢١
ص ۳۷ ممنوع فرمايد تا به اين اسم در بين عباد معروف نباشد که سبب وحشت قلوب شود و علّت احتراز نفوس گردد. و
٥٩ همچنين در حالت مريم مشاهده نما که آن طلعت کبری از عظمت امر و تحيّر، آرزوی عدم فرمود چنانچه مستفاد از آيه مبارکه می شود که بعد از تولّد عيسی، مريم ناله نمود و به اين کلمه زبان گشود: "يَا لَيْتَنِی مِتُّ قَبْلَ هَذَا وَ کُنْتُ نَسْيَاً مَنْسيّاً."١ که ترجمه آن اين است: ای کاش مرده بودم قبل از ظهور اين امر و بودم از فراموش شدگان. قسم به خدا که کبدها از استماع اين سخن می گدازد و روان ها می ريزد. و اين اضطراب و حزن نبود مگر از شماتت اعداء و اعتراض اهل کفر و شقا. آخر تفکّر نمائيد که مريم چه جواب با مردم می گفت؟ طفلی که پدر او معيّن نباشد چگونه می توان به مردم معيّن نمود که اين از روح القدس است؟ اين بود که آنمخدّره بقا آن طفل را برداشته به منزل مراجعت فرمود. تا چشم قوم بر او افتاد گفتند: "يَا اُخْتَ هَارُونَ مَا کَان اَبُوکِ إمرَاَ سَوءٍ وَ مَا کَانَتْ اُمُّکِ بَغِيّاً."٢ مضمون آن اين است که ای خواهر هارون، نبود پدر تو مرد بدی و نبود مادر تو بدکار. حال ناظر به اين فتنه کبری و امتحان اعظم شويد. و از همه
٦٠ گذشته، همان جوهر روح که در ميان قوم به نسبت بی پدری
-١ سوره مريم، آيه ٢٣ ٢- سوره مريم، آيه ٢٨
ص ۳۸ معروف بوده او را پيغمبری بخشيد و حجّت خود نمود بر کلّ
٦١اهل سماوات و ارض. حال مشاهده فرمائيد که چقدر امور مظاهر ظهور مغاير نفس و هوای عباد از سلطان ايجاد ظاهر می شود. و چون بر اين جواهر اسرار مطّلع شوی به مقصود آن نگار اطّلاع يابی و اقوال و افعال آن مليک با اقتدار را مثل هم ملاحظه نمائی به قسمی که آنچه در افعال او مشاهده شود در کلمات او هم ملاحظه گردد و هرچه در کلمات او ملاحظه گردد در افعال او به نظر آيد. اين است که اين افعال و اقوال در ظاهر نقمتاند برای فجّار و در باطن رحمت اند برای ابرار. اگر به ديده قلب ملاحظه رود کلمات مُنزَله از سماء مشيّت با امور مُظهره از ملکوت قدرت يک شیء مشاهده شود
٦٢و بر يک قسم ادراک گردد چنانچه مذکور شد. حال ای برادر ملاحظه نما اگر در اين عهد چنين اموری ظاهر شود و چنين حکايت بروز نمايد چه خواهند نمود؟ قسم به مربّی وجود و مُنزِل کلمات که در حين، بی تکلّم حکم بر کفر و امر بر قتل نمايند. کجا گوش می دهند که گفته شود که عيسی از نفخه روح القدس ظاهر شده و يا موسی از امر مبرم مأمور گشته. اگر صد هزار خروش بر آری به گوش احدی نرود که بی پدری مبعوث به رسالت گشته و يا قاتلی از شجره نار، إنّی اَنَا اللّه
٦٣آورده. چشم انصاف اگر باز شود از جميع اين بيانات مشهود
ص ۳۹
می گردد که مُظهر همه اين امور و نتيجه همه اليوم ظاهر است. با اينکه امثال اين امور در اين ظهور واقع نشده با وجود اين متمسّک به ظنونات انفس مردوده شده، چه نسبت ها که دادهاند و چه بلايا که وارد آوردهاند که در ابداع شبه آن به ظهور نيامده. اللّه اکبر، بيان که به اين مقام ٦٤ رسيد رائحه روحانی از صبح صمدانی مرور نمود و صبای صبحگاهی از مدينه سبای لايزالی وزيد و اشارتش جان را بشارت تازه بخشيد و روح را فتوحی بی اندازه. بساط جديدی مبسوط نمود و ارمغان بی شمار بی کران از آن يار بی نشان آورد که خلعت ذکر از قدّ لطيفش بسی قاصر است و رداء بيان از قامت منيرش بس کوتاه. بی لفظ رمز معانی کشف می نمايد و بی لسان اسرار تبيان می گويد و بلبل های شاخسار هجر و فراق را ناله و افغان می آموزد و قاعده و رسوم عشق و عاشقی و رمز دلدادگی تعليم می نمايد و گل های بديع رضوان قرب و وصال را رسم دلبری و آداب عشوه گری تلقين می نمايد و اسرار حقايق بر شقايق بستان عشق می بخشد و دقايق رموز و رقايق آن را در صدر عشّاق وديعه می گذارد. به قسمی عنايت در اين ساعت فرموده که روح القدس به غايت حسرت می برد. قطره را امواج بحری داده و ذرّه را طراز خورشيدی عنايت نموده. الطاف به مقامی رسيده که جُعَل
ص ٤٠ قصد نافه مشک نموده و خفّاش در مقابل آفتاب مقرّ گزيده. مردگان را به نفخه حيات از قبور جسد مبعوث نموده و جاهلان را بر صدر علم منزل داده و ظالمان را بر فراز عدل
٦٥محلّ معيّن نموده. و عالم هستی به جميع اين عنايات حامله گشته، تا کی اثر اين عنايت غيبی در خاکدان ترابی ظاهر شود و تشنگان از پا افتاده را به کوثر زلال محبوب رساند و گمگشتگان صحرای بُعد و نيستی را به سرادق قرب و هستی معشوق فائز گرداند و در ارض قلوب که اين حبّه های قدس انبات نمايد و از رياض نفوس که شقايق های حقايق غيبی بشکفد. باری، نه چنان سدره عشق در سينای حبّ مشتعل شده که به آب های بيان افسرده گردد و يا اتمام پذيرد. عطش اين حوت را بحور ننشاند و اين سمندر ناری جز در نار روی يار مقرّ نگزيند. پس ای برادر، سراج روح را در مشکات قلب به دُهن حکمت بر افروز و به زجاج عقل حفظش نما تا نَفَس های انفس مشرکه آن را خاموش نکند و از نور باز ندارد. کَذلِکَ نَوَّرنا اُفُقَ سَماءِ البَيانِ مِن اَنوارِ شُموس الحِکْمَةِ وَ العِرفانِ لِيطمَئنَّ بها قَلبُکَ وَ تَکُونَ مِن الَّذين طارُوا بِاَجْنِحَةِ الإيقانِ فِی هَواء مَحَبّةِ رَبِّهِم
٦٦ الرَّحمن. و قوله : "حينَئِذٍ تَظهَرُ عَلامَةُ ابنِ الإنسانِ فِی السَّماء." می فرمايد: بعد از کسوف شمس معارف الهيّه و سقوط نجوم احکام مثبته و خسوف قمر
ص ٤١ علم که مربّی عباد است و انعدام اعلام هدايت و فلاح و ظلمت صبح صدق و صلاح، ظاهر می شود علامت ابن الانسان در آسمان. و مقصود از سماء، سماء ظاهره است که قريب ظهور آن فَلَک سماوات معدلت و جريان فُلک هدايت بر بحر عظمت، در آسمان نجمی بر حسب ظاهر پيدا می شود که مبشّر است خلق سماوات را به ظهور آن نيّر اعظم. و همچنين در آسمان معنی نجمی ظاهر می شود که مبشّر است اهل ارض را به آن فجر اقوم اکرم. و اين دو علامت در سماء ظاهره و سماء باطنه قبل از ظهور هر نبيّ ظاهر گشته چنانچه شنيدهاند. از جمله خليل الرّحمن که قبل از ظهور آن حضرت، ٦٧ نمرود خوابی ديد و کَهَنه را خواست. اخبار دادند بر طلوع نجمی در سماء. و همچنين شخصی در ارض ظاهر شد که مردم را بشارت می داد به ظهور آن حضرت. و بعد از او حکايت ٦٨ کليم اللّه بود که کَهَنَه آن زمان فرعون را خبر دادند که
کوکبی در سماء طالع شده که دالّ است بر انعقاد نطفه ای که هلاک تو و قوم تو بر دست اوست. و همچنين عالمی پيدا شد که شب ها بنی اسرائيل را بشارت و تسلّی می فرمود و اطمينان می داد چنانچه در کتب مسطور است. و اگر تفصيل اين امور ذکر شود اين رساله کتابی می شود. و ديگر آنکه دوست ندارم حکايات واقعه قبل را ذکر نمايم. و خدا شاهد
ص ٤٢ حال است که اين بيان هم که می شود نيست مگر از کمال حبّ به آن جناب که شايد جمعی فقرای ارض بر شاطی غنا وارد شوند و يا گروهی از جاهلان بر بحر علم وارد گردند و يا تشنگان معرفت بر سلسبيل حکمت واصل آيند. و إلاّ اين عبد اشتغال به اين مقالات را ذنبی عظيم می دانم و عصيانی کبير می شمرم. و همچنين نزديک ظهور عيسی شد، چند نفر ٦٩ از مجوس که اطّلاع يافتند بر ظهور نجم عيسی در سماء، به اثر آن نجم آمدند تا داخل شدند به شهری که مقرّ سلطنت هيرودس بود. و در آن ايّام سلطنت آن ممالک در قبضه تصرّف او بود. و کانوا قائلين: "اَينَ هُوَ المولُود مَلِکُ اليَهود؟ لاَنّا قَد ٧٠ رَاَينا نَجمَهُ فِی المَشرِقِ وَوافَينا لِنَسجُدَ لَه."١ و بعد از تفحّص معلوم نمودند که در بيت اللّحم يهودا آن طفل متولّد شد. اين علامت در سماء ظاهره. و علامت در سماء باطنه که سماء علم و معانی باشد ظهور يحيی بن زکريّا بود که مردم را بشارت می داد به ظهور آن حضرت. چنانچه می فرمايد: "انَّ اللّهَ يُبَشِّرُکَ بِيَحيی مُصَدِّقاً بِکَلِمَةٍ مِنَ اللّه و سَيِّداً و حَصُوراً." ٢ مقصود از کلمه، حضرت عيسی است که يحيی مبشّر به ظهور او بود. و در الواح سماوی هم مسطور است: "کانَ
يُوحَنّا يَکرزُ فی بَرِّيَّةِ يَهودا قائِلاً تُوبُوا فَقَدِ اقتَرَبَ مَلَکُوتُ
-١ انجيل متّی، فصل ٢ آيه ٢ ٢- سورهآل عمران، آيه ٣٩
ص ۴۳ السّمواتِ."١ و مقصود از يوحنّا، يحيی است. و همچنين قبل ٧١ از ظهور جمال محمّدی آثار سماء ظاهره ظاهر شد. و آثار باطنه که مردم را در ارض بشارت می دادند به ظهور آن شمس هويّه چهار نفر بودند واحداً بعد واحد. چنانچه روزبه که موسوم به سلمان شد به شرف خدمتشان مشرّف بود و زمان وفات هر يک می رسيد روزبه را نزد ديگری می فرستاد تا نوبت به چهارم رسيد و او در حين موت فرمود: ای روزبه، بعد از تکفين و تدفين من برو به حجاز که شمس محمّدی اشراق می نمايد و بشارت باد تو را به لقای آن حضرت. تا ٧٢ رسيد به اين امر بديع منيع. و اکثر از منجّمان خبر ظهور نجم را در سماء ظاهره دادهاند. و همچنين در ارض هم نورين نيّرين، احمدو کاظم، قدّس اللّه تربتهما. پس، از اين معانی ٧٣ مبرهن شد که قبل از ظهور هر يک از مرايای احديّه علامات آن ظهور در آسمان ظاهر و آسمان باطن که محلّ شمس علم و قمر حکمت و انجم معانی و بيان است ظاهر می شود و آن ظهورِ انسان کامل است قبل از هر ظهور برای تربيت و استعداد عباد از برای لقای آن شمس هويّه و قمر احديّه. و قوله: "وَ يَنوحُ کُلُّ قَبائِل الاَرض وَ يَرَونَ ابن الإنسان آتياً عَلی ٧٤ سَحابِ السَّماء مَعَ قُوّاةٍ وَ مجدٍ کبيرٍ." تلويح اين بيان اين
-١ انجيل متّی، فصل ٣، آيه ١-
ادامه دارد...
Subscribe to:
Posts (Atom)